Azot tabiatda aylanishi

7. Uglerodning tabiatda aylanishida mikroorganizmlar roli


8.Mikroorganizmlar tibbiyotdagi axamyati
Patologiya – bu kasallikni ilmiy o’rganishdir.
Infeksiya- patogen mikroorganizmlarning organizmga kirib borishi va ko’payishi;
Kasallik - infektsiya natijasida sog'lig'ining har qanday darajadagi o'zgarishidir.
Tabiatdagi mikrorganizmlarning juda kam qismi patogen hisoblanadi.
Hayvonlar, shu jumladan odamlar, odatda bachadonda mikroblardan xoli.
Oddiy odam tanasida hujayralar soni 1x1013 ga teng biroq tahminan 1x1014 ta bakteriyalar uchraydi (bakteriya hujayralari odam hujayralaridan 10 marta ko’p).
Normal microflora (mikrobiota)
Vaqtinchalik mikroflora
9. Mikroorganizmlarning Xo’jayin hujayrasiga kirish yo’llari.
Mikroorganizmlar quyidagi yo’llar bilan xo’jayn orgaanizmiga kiradi:
Shilliq qavatlar
Teri orqali
Parenteral yo'l
10. Qanday qilib patogen bakteriyalar hojayin organizm himoya tizimida o’tadi.


11. Qanday qilib patogen bakteriyalar ho’jayin organizmiga zarar yetkazadi.
Mikroorganizm tana to'qimalariga kirganda, dastlab u xo’jaynning fagotsitlari bilan uchrashadi. Agar fagotsitoz muvaffaqiyatli bo'lsa patogenlar bartaraf qilinadi. Xo’jaynga hech qanday zarar yetmaydi. Agar patogen xo’jaynning ximoye mexanizmini buzib o’tsa keyin mikroorganizm to'rtta yo’l bildan biri bilan hujayralarga zarar yetkazishi mumkin.
1. Xo’jayinning ozuqa moddalaridan foydalanish orqali;
2. Bevosita ta’sir qilish orqali;
3. Toksinlar ishlab chiqarish orqali;
4. patogenlar tomonidan yuqori sezuvchanlik reaktsiyalarini qo'zg'atish orqali.
12. Ekzotoksinlar turlari va ularning tasir qilish mexanizmi
Ekzotoksinlar tuzilishi va funktsiyasiga ko'ra uchta asosiy turlarga bo'linadi:
1. A-B toksinlari - A-B toksinlari birinchi bo'lib intensiv o'rganilgan toksinlar bo'lib, ular A va B deb belgilangan ikkita qismdan iborat bo'lganligi sababli shunday nomlangan, ikkalasi ham polipeptiddir. Aksariyat ekzotoksinlar A-B toksinlaridir. A qismi faol (ferment) komponent, B qismi esa bog'lovchi komponent hisoblanadi. A-B toksiniga misol difteriya toksinidir.
2. Membranani buzuvchi toksinlar - Membranani buzuvchi toksinlar plazma membranalarini buzish orqali xo’jayin hujayralarining lizisini keltirib chiqaradi. Ba'zilar plazma membranasida oqsil kanallarini hosil qilish orqali buni amalga oshiradilar; boshqalari membrananing fosfolipid qismini buzadi. 3. Superantigenlar - bu juda kuchli immunitet reaktsiyasini qo'zg'atuvchi antigenlerdir. Ular bakterial oqsillardir. Immunitet tizimining turli hujayralari bilan bir qator o'zaro ta'sirlar orqali superantigenlar T hujayralari deb ataladigan immun hujayralarining ko'payishini nonspesifik ravishda rag'batlantiradi. Bu hujayralar oq qon hujayralari (limfotsitlar) turlari bo'lib, ular begona organizmlar va to'qimalarga (transplantlar) qarshi harakat qiladi va immun tizimining boshqa hujayralarining faollashishi va ko'payishini tartibga soladi.