Ayupova M. Yu

bolalar logopediyasiga 
asos soldi. Bolalar logopediyasi pedagogika fanida o‘z tadqiqot 
predmetiga ega bo‘lgan mustaqil bo‘limga aylandi. 
Bolalar logopediyasining mustaqil bo‘lim sifatida ajralib chiqishi natijasida 
bolalardagi nutq buzilishlarini tashkil qilishning o‘ziga ham nuqsonning birlamchi-
ikkilamchi me’yori asosida aniq cheklanishlar kiritilgan edi. U turli tipdagi anomal 
bolalar nutqiy rivojlanishidagi ko‘p xilli nuqsonlardan o‘zining tekshirish maqsadi qilib 
Shundaylarni tanlab oldiki, ulardagi nutq buzilishlari birlamchi saqlangan eshitish, 
ko‘rish va intellektdagi nutqiy psixologik hamda fiziologik tartiblar ontogenezining 
dastlabki bosqichidagi shakllanganlik yoki kamchilik bilan shartli bog‘langandir. 
Bunday buzilishlar R.Ye. Levina atamalarida birlamchi nutqiy rivojlanmaganlik 
darajasiga kiritilgan edi. 

---

Bolalardagi nutq buzilishlarini tasniflashning keyingi barcha ishlab chiqilgan 
masalalari mamlakat logopediyasida birlamchi buzilishlarga nisbatan qo‘llaniladigan 
bo‘ldi. 
Bolalardagi turli (boshqa) xil kamchiliklar bilan rivojlanishdagi nutq buzilishlari 
asosiy, yetakchi nuqson bilan uzviy bog‘langan holda o‘rganila boshlandi. 
Tadqiqotchilar bolalardagi nutq buzilishlari tasnifi masalalarini ishlab chiqishda 
ikkita yo‘nalishga ajraldilar: birinchi yo‘nalish tarafdorlari nutq buzilishlarining 
umumiy logopediyaga dahldor an’anaviy nomenklaturasini saqlab qoldilar. Lekin uni 
yangi mazmun bilan boyitdilar. Boshqa yo‘nalish tarafdorlari nutq buzilishlarining 
logopediya uchun an’anaviy bo‘lgan nomenklaturasini inkor etdilar va nutq 
buzilishlarining yangi guruhlarini tuzdilar. 
Shunday qilib, hozirgi davr mamlakat logopediyasida 
nutq buzilishlarining 
ikkita tasnifi
o‘rin olgan: bittasi –
tibbiy pedagogik,
ikkinchisi –