Ayni o’zgarishlar nafaqat iste’mol sektoriga, balki mamlakat iqtisodiyotining o’sishiga sabab bo’lmoqda. Xususan: 2018-yilda yalpi ichki mahsulot hajmi 407,5 trln so`mni tashkil etdi

8-chizma. Iste’molchi daromadining ortishi.

Ikki tovarning nisbiy narxi hali o`zgarmaganligi sababli, yangi budjet sig`imi birinchisidek haliyam o`zgarmagan. Bu yerda kirimning ortishi budjet sig`imining parallel ko`chishiga olib keladi.

Kengaygan budjet sig`imi iste’molchiga ko`proq Pepsi va pitsa xaridiga imkon beradi, ya’ni bu yirikroq befarqlik egri chizig`i degani. Budjet holati va iste’molchining befarqlik egri chizig`i holati orasidan eng ma’qul deb topgani uning optimal tanlovini “ilk optimal”dan “yangi optimal”ga siljitadi. Eslab qolish kerakki, 8-chizmada iste’molchi o`zi uchun ko`proq Pepsi va pitsa tanlaydi. Kirimning ko`payishiga iste’molning ortishi mantiqiy javob bo`la olmasada, bu vaziyatda eng mos holat ko`proq pitsa va Pepsi deb baholanadi.

Bundan tashqari, daromad oshganda iste’molning ham ortish holatiga normal tovar deb baho berishlarini ko`rishingiz mumkin. 8-rasmdagi befarqlik egri chizig`i sifatidagi Pepsi va pitsa taxminan normal tovarlardir.

9-chizmada iste’molchining mablag’i oshganda ko`proq pitsa hamda kamroq Pepsi xarid qilishini ko`rishimiz mumkin. Agar iste’molchi budjeti ortganda bir tovarni boshqalariga nisbatan ko`proq xarid qilsa, bu mahsulot turi iqtisodchilar

tomonidan past darajadagi tovar deb qaraladi. 9-chizma pitsaning normal tovar va pepsining past darajadagi tovar ekanligi ehtimoli ostida chizilgan.

Dunyodagi ko`pgina tovarlar normal tovarlar bo`lishiga qaramay, ba’zi bir past darajadagi tovarlar ham mavjud. Masalan velosipedlar. Kirim oshsa, kishida avtobus yoki taksida yurish, yoinki, shaxsiy avtomobil xarid qilish xohishi paydo bo`ladi. Avtobusda yurish ham past darajadagi “tovar” hisoblanadi.