Aylanma mablag`larning tarkibi, manbalari va korxona balansida joylashuvi

3. Aylanma aktivlarning samaradorligini ifodalovchi keyingi ko‘rsatkich - korxonaning o‘z aylanma mablag‘lari bilan ta’minlanganlik darajasi yoki muxtoriylik koeffitsienti (Km)dir. Bu ko‘rsatkich korxonaning moliyaviy jihatdan mustaqillik darajasini ko‘rsatib, o‘z mablag‘lari manbalarini korxona balansining jami passiviga bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi.

• 3. Aylanma aktivlarning samaradorligini ifodalovchi keyingi ko‘rsatkich - korxonaning o‘z aylanma mablag‘lari bilan ta’minlanganlik darajasi yoki muxtoriylik koeffitsienti (Km)dir. Bu ko‘rsatkich korxonaning moliyaviy jihatdan mustaqillik darajasini ko‘rsatib, o‘z mablag‘lari manbalarini korxona balansining jami passiviga bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi.
• O‘zMM
• Ka = –––––––;
• Bp
•  
• O‘zMM - o‘z mablag‘lari manbasi (balans 390 qator)
• Bp - balans passivi (550- qator)
• Korxonaning o‘z mablag‘lari bilan ta’minlanganlik darajasi 30 foiz dan kam bo‘lmasligi lozim. Agar bu ko‘rsatkich 60 foizdan yuqori bo‘lsa, kreditlash bo‘yicha risk minimal bo‘lishi mumkin.

• mijoz xarakteri (fe’l-atvori);
• mablag‘ni qarz olish qobiliyati;
• joriy faoliyat davomida qarzni uzish uchun mablag‘ ishlab topish qobiliyati;
• mijoz kapitali;
• kreditning ta’minlanganligi;
• kredit operatsiyasini bajarish chog‘idagi sharoitlar;
• qarz oluvchi faoliyatining qonuniy jihatlarini nazorat qilish darajasi.

Mijozning kreditga layoqatliligi deganda qarz oluvchining olgan qarzini (asosiy qarzi va uning foizini) to‘la va o‘z vaqtida qaytaraolish qobiliyatini tushunamiz. Jahon va mamlakatimiz bank amaliyotida mijozning kreditga layoqatliligini belgilovchi quyidagi mezonlar o‘rnatilgan:

Mijoz kapitalini baholashda quyidagi ikkita mezonga e’tibor beriladi:

• ustav fondining minimal darajasiga (aksioner kapitaliga) nisbatan qo‘yiladigan talabga mijoz kapitalining javob bera olishi, uning etarliligi va moliyaviy leveraj koeffitsientlari darajalari;
• kreditlanayotgan operatsiyaga o‘z kapitalini qo‘yish darajasi. Bu ko‘rsatkich bank bilan qarz oluvchi o‘rtasida riskning taqsimoti to‘g‘risida dalolat beradi.

E`tiboringiz uchun rahmat!