Aylanma mablag`larning tarkibi, manbalari va korxona balansida joylashuvi

Aylanma aktivlarning uchinchi manbasi - kreditor qarzlardir.

Kreditor qarz shaklidagi mablag‘lar korxonaga tegishli bo‘lmagan mablag‘lar bo‘lsa-da, ular korxona oborotida doimo ishtirok etadi. SHu tufayli ular aylanma aktivlarning manbai hisoblanadi. Kreditor qarzlarga quyidagilar kiradi:

• 1. Mol etkazib beruvchilar bilan hisoblar.
• 2. Byudjet bo‘yicha qarzlar.
• 3. Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha qarzlar.
• 4. Ijtimoiy sug‘urta va ta’minot bo‘yicha qarzlar.
• 5. Mulkiy va shaxsiy sug‘urta bo‘yicha qarzlar.
• 6. Byudjetdan tashqari to‘lovlar bo‘yicha qarzlar.
• 7. SHu’ba korxonalariga qarzlar.
• 8. Uyushma korxonalariga qarzlar
• 9. Boshqa kreditorlar.

Aylanma aktivlarning boshqa manbalariga moddiy rag‘batlantirish fondi va boshqa fondlar qoldiqlari kirishi mumkin. Korxonalarning moliyaviy ahvoli ijobiy bo‘lsa, u o‘z vaqtida bank kreditini to‘lashi, mol etkazib beruvchilar bilan hisob-kitob qilishi, ish haqini to‘lashi, byudjetga to‘lovlarni o‘z vaqtida amalga oshirishi mumkin.

• a) bank kreditlari bo‘yicha;
• b) mol etkazib beruvchilarga o‘z vaqtida to‘lanmagan qarzlar;
• v) ish haqi bo‘yicha to‘lanmagan qarzlar va boshqalar bo‘yicha yuzaga keladi.

Korxonaning moliyaviy ahvoli yomonlashganda to‘lanmagan qarzlar hosil bo‘ladi. To‘lanmagan qarzlar:

To‘lanmagan qarzlarning yuzaga kelish sabablari korxona ko‘zlagan rejalarining amalga oshirilmaganligi, aylanma aktivlardan foydalanishida samaraga erisha olmaslik va boshqalar bo‘lishi mumkin.

• 1. Korxonalar o‘z aylanma mablag‘lari bilan etarli ta’minlanmagan sharoitida;
• 2. Aylanma aktivlar aylanishi sekinlashganda;
• 3. Korxonada talabdan ortiqcha tovar moddiy boyliklar zahiralari yig‘ilib qolganda;
• 4. Aylanma aktivlar ko‘zda tutilganidan boshqa maqsadlarga ishlatilganda yuzaga keladi

Aylanma aktivlardan foydalanishda bo‘ladigan kamchiliklar: