Aya, kirsam mumkinmi muloyimgina so`radi

O`n to`rtinchi bob

Tashqarida sharillab yomg`ir yog`avapti, tog` tomondan,

olis.olislardan gumbirlagan ovoz eshitilyapti, chaqmoq

chalinayapti, butun olam lov etib yonib ketayotgandek

bo`layapti, borliq bir soniyagina charaqlab ketayapti, ketidan

shunday qorong`ulik tushadiki, hatto kishi o`zini.o`zi ham

topolmaydigan darajada qolgandek bo`ladi.

Eshon aya oilaning vangi a`zolari Rajabboy bilan

Ajabboyning qayta.qayta qilgan iltimoslariga ko`ra o`tmishdan

hikoyalar so`zlab berayapti. Qo`rqinchli, vahimali voqealarni

eshitgan yigitchalar, xuddi o`sha qo`rqinchli voqealar ichida

himoyasiz qolgandek, o`zlarini g`alati.g`alati ahvolda his ham

qilmoqdalar. Shunday bo`lsa ham:

. So`zlang aya, vana so`zlang, . deyishadi.

. So`zlavman o`g`illarim, aytaman hammasini, . deb yana

hikoyasini davom ettiradi Eshon aya, . keyin sizlar ham bu

voqealarni boshqalarga so`zlab bersanglar savob bo`ladi. ;

Yaxshi odamlarning yaxshi ishlari, yaxshi nomlari hech

unutilmas ekan, sizlar ham unutmanglar. Anavi kuni

aytuvdim.ku, Erka ellikboshi ham, Nurmat amin ham tilla

haqidagap ochmadilar, tilla yiqqanlarni sotmadilar, xo`p ajoyib

insonlar ekan... Voy xudoyim ikkovlariniyam paq.paq otib

tashlashdi.ya... Tillalarni Olloh ehtiyot qilayotgan ekan.da,

Olloh ehtiyot qilsa, bandasi topa olmas ekan.da.

. Bog`dagi qirg`in.barotlar tugashi bilan yaqin o`rtadagi

qishloqlardan odamlar kelib o`zlariga yaqin yigitlarning

murdasini olib ketishdi. O`shanda o`n sakkiz qishloq tengdan

yig`laganini eslayman, onalaryig`layapti, bevalar yig`layapti,

chaqaloqlar yig`layapti, voy sho`rim, ularning ko`z yoshlari

daryo bo`lib oqdi.ya... Egasi topilmagan murdalar ham bor

edi. Eshon dadam, endigina bo`yi yetgan ukam, nimjongina

bo`lsalar ham Eshon ona . hammamiz o`sha murdalarni

tuproqqa qo`ydik. Bahorga chiqib jannatmakon Eshon

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

dadam yosh.yosh ketgan qo`rboshi yigitlarning qabrlari

yoniga daraxtlar ekdilar, gurkirab o`ssin, soya.salqin

beradigan bo`lganda, soyasida o`tirganlardan keladigan

savoblar, mana shu shahid ketgan yigitchalarga tegsin

dedilar.

. Keyin, keyin.chi, . deb qistashyapti yigitchalar.

. Ollohga shukurlar boisin, . xo`rsinib.xoi`sinib davom

etadilar Eshon aya, . yurtimizda mard yigitlar ko`p ekan.

Bomdod namozini okqib boiib joynamozda Eshon dadamning

suhbatlarini tinglab o`tirsak, tashqaridan avval otlarning

dupuri, ketidan chokzib.chokzib kishnagani eshitildi. Eshik

tirqishidan mo`ralab qarasak xayriyat, tokrtinchilar emas,

o`zimiznikilar ekan. O`g`illarim, to`rtinchilar degani, nima

degani ekanligini bilasizlarmi.

. Yokq, bilmaymiz.

. Egamberdi o`giim, sen kokp kitob o`qigan ekansan.ku,

nahotki sen ham bilmasang... To`rtinchi degani dindan

qaytgan, qo`rboshiga qarshi kurashgan degani. Ha mayli...

Tashqariga qarasak uch otliq turibdi. Har otlarki, buhatdan

baland, osmonga sakraydi. Yigitlarni aytmaysizlarmi, voy

xudoyim, odam bolasi ham shunaqagokzal, shunaqa kelishgan,

shunaqa salobatli bokladimi, bellari ingichka, ko`kraklari keng,

bilaklari yokgkon, yelkalarida beshotar miltiqlar, ko`zlaridan

oiov chaqnab turibdi. Otlar ustida qanotini keng yozgan

burgutlar turganga o`xshaydi.

. Kimsizlar. . deb so`rayaptilar Eshon dadam.

. Nursuqdan, Tagobdanmiz.

. Kimning bolasi boiasizlar.

. Men Erka Ellikboshining kuyovi boiaman.

. Sen.chi bolam.

. Men Nusarmat mahsumning nabirasi bo`laman.

. Xo`sh, yo`l bo`lsin sizlarga.

. Xudo xohlasa, otalarimiz uchun, shahid ketgan akalaarimiz

uchun qasos olmoqchimiz.

. Qasos, sizlar judayoshsizlar.ku.

. Qasos olishdavoshu qari barobar, Eshon dada, bizga oq

yo`l tilang, lotiha bering.

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

. Ha, ha o`g`illarim, . dedilar Eshon dadam vujudlarida

allaqanday qaltiroq turib, . al.qasosul minal haq, degan so`zlar

ham bor. Mayli... Sizlarni Ollohning panohiga topshirdim,

zinhor.bazinhor nohaq qon to`kmanglar.

. Eshon dadam qisqagina tilovat qildilar. Ollohu akbar deb

uch qo`rg`oshin yigit yuzlariga fotiha tortib, otlariga qamchi

urishdi. Bedovlar ko`zdan g`oyib bo`lguncha sho`rlik Eshon

dadam ko`zlarida halqa.halqa yosh bilan xo`rsina.xo`rsina

tikilib turdilar, ular yosh edi, juda.juda yosh edi. Eshon

dadam ularga achinganidan ko`z yoshi to`kayotgan edilar.

Ichkarida daricha orqali qarab o`tirgan Eshon onam ham

qo`l ko`tarib duo qilib fotiha o`qidilar, fotiha o`qiyaptilaru

jinday.jindek ko`z yoshi ham to`kayaptilar. Dini islom yo`lida,

hurriyat niyatida qilich yalang`ochlagan mana shu

o`g`illarimni o`zing ehtiyot qilgin, deb pichirlab ham

turibdilar. Qo`rboshilar azamat yigitlar bo`lgan,

hurriyatparvar bo`lgan ular. Qo`rboshining kimligini

bilasizlarmi, axir.

. Ayajon, bular qaysi sinf darsligida bor, biz hali

o`qiganimiz yo`q, . deyapti Rajabboy bilan Ajabboy.

. Voy azamatlarim.ey, kap.katta yigit bo`lib qolibsizlaru,

haligacha qo`rboshi kimligini bilmasalaring, uyat.e. Yurtimizda

qo`rboshilik harakati naq uch yil davom etgan. Yurtimni

himoya qilaman deb mard yigitlar oyoqqa turgan, nomardlar

o`zini panaga olgan zamonlar edi. O`sha yillari mana shu

yigitchalarning fidoiyligiga, mardligiga, topqirligiga hamma tan

bergan. Bugun qarasangiz to`rtinchilarningomborxonasidan

o`ttizta beshotarni o`marib kelib, ozodlik jangchilariga

tarqatishgan, erta qarasangiz Yaypandagi qamoqxonaning

rahbarini cho`kkalatib, tavba qildirib, o`ttizta mahbusni ozod

qilishgan... Ayniqsa bir fojeani eslasam, Egamberdi

Karimberdi ikkovlaringga so`zlab beruvdim.ku, o`sha voqearii

eslasam yuraklarim o`ynab ketadi, nafasim tiqilib ketadi.

Dinsizlar o`shanda uch yuzta, qurolsiz, begunoh kishilarning

qonini to`kkan.a.

. Eshon aya buni Karim ikkovimizga so`zlab beruvdingiz,

boshqasini ayting deyapti, . dedi Egamberdi.

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

. Sizlar eshitgan boisalaring, o`g`illarim, mana bu Rajabali

bilan Ajabali diqqat qilib tinglashyapti. Shular uchun yana

aytaman, xudo umr bersa, qayta.qayta aytaveraman.

. Ayajon biz uchun aytavering, biz ham ertaga maktabga

borib, muallimiz so`rasa qo`rboshilar haqida aytib beramiz, .

deyishyapti aka.uka Rajabali bilan Ajabali.

. Ha, o`g`illarim, bir.birimizga aytganimiz yaxshi...

O`shanda uch yuz dehqon o`g`illariga arra, tesha, boita olib,

tolu teraklardan ko`p.ko`p kesib, tog` tomondan toychoqdek

o`ynoqilab tushib kelayotgan Sarqo`rg`on suvini to`samiz,

bo`lib.boiib Nursuq, Bekobod, Rishton ariqlariga boiib

yuboramiz deb to`planishgan ekan. Har yili bahor pallasida

ana shunday katta hasharlar boiar ekan. Qizil shapkalilar

bunday qarashsa qurollangan kishilar to`planishayotgan

emish. Bular tayyorgarlik ko`rishib, to`planishib, bizga hujum

qilish rejasini tuzishayotgan boiishsa kerak, deb o`ylashib,

odamlarni o`rab olib hammasini otib tashlashgan. Suvga

tashlab qochmoqchi boiganni suvda otishgan, toqqa

qochmoqchi boiganni qoyaga yopishganda otishgan,

qishlogiga qochmoqchi boiganni orqasidan quvib borib qilich

bilan chopib tashlangan... Pahlavon tog`alarim boiardi. Biri

paxsakash, biri yelkasiga charxini osib olib charxchilik qilar

edi... Adalarimiz oiiklarini arang topishgan.

. Voy ayajon, yigiamang, yigiasangiz men ham yigiab

beraman, . deb qo`ydi Ajabali.

. Ha mayli o`gillarim, jindak.jindak yigiab olganim yaxshi.

Kishiyigiasaanchayengil tortadi... Sarqo`rg`ondaboiayotgan

qirgin.barotni haligi aytganim, uch qasoskor yigit eshitib,

tulporlarini uchirib yetib kelishsaki, oidir.oidir avjiga

chiqqan, boltasini qoitigiga qisib lapanglab qochayotgan kim,

orqasidan borib qilich solayotgan . kim bilib boimasmish.

Qasoskor yigitlar darhol otdan tushib kiyim boshlarini

almashtirib, to`rtinchilarning kamandiridek boiib olishib,

qoilaridagi o`rama xatni baland ko`tarishib, Qo`qondan xat

bor deyishib, biri pulimotyonida turganga o4q uzibdi, ikkinchisi

xatga qoi uzatgan kamandirning peshonasini mo`ljalga olib

o4q otibdi. Ha o`giim, uch to`pponcha uch bedavoni yiqitibdi,

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

pulimotlarning ovozi birdan o`chibdi. Uch qasoskor yigit

qanday uchib kelgan bo`lsalar shunday uchib ko`zdan yo`q

bo`libdilar. Odam bolasi keldimi, parishtalar keldimi hech kim

bilmay qolibdi. Berkinib qolishga ulgurgan ba`zi bir

hasharchilar biri qo`lidagi boltasi bilan boshqasi dastkallasi

bilan hujum qilayotganlarga hamla qilibdi, hech bo`lmasa

o`zlarini qutqarib qolibdi... Ha o`g`illarim, mana shu ariqlarda

uch kungacha qon oqqan.

. Keyin.chi, ayajon keyin.chi.

. Keyin bu mard yigitlaming mardligi butun vodiyga doston

bo`lgan. Kechqurunlari qora chiroq yoqib charx yigirgan

buvilar, masjiddayig`ilgan mullavachchalar bu uch yigit haqida

to`xtamay so`zlaydigan, ularning ota.onasini duo qiladigan

bo`lishdi. Hatto onalar beshik quchoqlab bola uxlatganda,

allaga qo`shib ularning nomlarini ham zikr qilib yurishgan.