Axmеdova m. A. umumiy muxarrirligi ostida


Inson yangi davr falsafasida



Download 2,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet185/290
Sana30.12.2021
Hajmi2,69 Mb.
#94908
1   ...   181   182   183   184   185   186   187   188   ...   290
Bog'liq
falsafa

Inson yangi davr falsafasida 
Yangi  davr  falsafasi  insonning  mohiyati  va  o‘z-o‘zini  anglashi  muammolariga  qaytishi 
bilan ajralib turadi. 
Tomas  Gobbs,  mexanik  materializm  tarafdori  o‘laroq,  insonning  ruhiy  dunyosi  mexanik 
kuch-g‘ayrat  va  harakatlar  majmuasidan  boshqa  narsa  emas,  deb  hisobladi.  Uning  fikricha, 
inson faqatgina murakkab tuzilgan mexanizmdir xolos, u  mexanika qonunlariga bo‘ysunadi. 
Gobbs ruhning alohida substansiya sifatida mavjudligini inkor etdi. 
Rene  Dekart  insonning  dualistik  konsepsiyasini  ishlab  chiqdi.  U  inson  o‘lik  mexanizm 
(tana) bilan irodaga va fikrlash qobiliyatiga ega bo‘lgan substansiya (ruh)ning qo‘shiluvidan 
tashkil topgan, deb hisobladi. 
Benedikt  Spinoza  o‘zining  inson  haqidagi  ta'limotini  insonning  tabiatning  bir  qismi 
ekanligi,  tana  va  ruhning  birligi  asosida  yaratdi.  Insonning  butun  ruhiy  hayoti  idrok  va 
affektlar  (quvonch,  g‘am,  lazzat)dan  iborat.  Insonni  harakatiga    keltiruvchi  kuch  -  o‘zini 
saqlash va manfaatga intilishdir. 
XVIII  asr  fransuz  materialistlari  J.O.Lametri,  K.A.Gelvetsiy,  P.A.  Golbax,  D.Didro  va 
boshqalar  inson  haqidagi  ta'limotini  ishlab  chiqishga  katta  xissa  qo‘shdilar.  Buni  hatto 
ularning  asarlarining  nomlari  ham  tasdiqlab  turadi:  Lametrining  «Inson-mashina», 
Gelvetsiyning «Inson haqida» va hokazo. 
Lametri  ijtimoiy  rivojlanishning  asosiy  sabablari  ulug‘  shaxslarning  faoliyati  va 
ma'rifatdir,  deb  hisoblar  edi.  Didro  insonni  oliy  qadriyat,  koinotning  idrok  markazi,  butun 
madaniyatning  yaratuvchisi  deb  hisobladi.  Golbaxning  nazarida  esa,  inson  tabiatning  bir 
qismi, u tabiat qonunlariga bo‘ysunadi. Gelvetsiyning fikriga ko‘ra, insonning shakllanishida 
atrof muhit asosiy rol o‘ynaydi. U barcha odamlar o‘z qobiliyatlari va imkoniyatlariga ko‘ra 
tabiat  tomonidan  teng  qilib  yaratilgan,  ularning  qanday  bo‘lishi  faqat  tarbiyaga  bog‘liq  deb 
hisobladi. 

Download 2,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   181   182   183   184   185   186   187   188   ...   290




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish