Axborotlarga ishlov berish va boshqarish” kafedrasi tizimlarnazari ya s I fanidan Sirtqi ta’lim yo‘nalishi uchun Ma’ruza matni 5330200-«Informatika va axborot texnologiyalari»

30-rasm. Mili avtomatining grafi.
Kirish signallarining ixtiyoriy ketma-ketligida avtomatning ishlashini avtomat lentasi yordamida kuzatish mumkin. Avtomat lentasi o‘zida avtomat ishining taktlarini, har bir taktdagi kirish signalining qiymatini, har bir taktdagi ichki holatining va chiqish signalining qiymatini ko‘rsatuvchi jadvalni tasvirlaydi.
29-rasmda keltirilgan o‘tishlar va chiqishlar jadvali bilan berilgan avtomatning lentasiga misol 33-rasmda ko‘rsatilgan.

Takt

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Kirish signali

x1

X2

x1

x1

x1

x2

x2

x2

x1

x2

x2

x2

Holat

a0

a1

a0

a1

a2

a3

a0

a0

a0

a0

a0

a0

CHiqish signali

y2

Y2

y2

y2

y1

y3

y2

y2

y2

y2

y2

y2

33-rasm. Avtomat lentasi.

Kirish alifbosi kabi chiqish alifbolari ham o‘zaro mos keluvchi ikki avtomatlarda birining ixtiyoriy chiqish so‘zi boshqasining chiqish so‘ziga mos kelsa, bu avtomatlar ekvivalent deyiladi. Bu holda kirish so‘zi berilishidan oldin har ikkala avtomat ham boshlang‘ich holatda bo‘lishi lozim bo‘ladi.

Istalgan Mili avtomati uchun unga ekvivalent bo‘lgan Mur avtomati va aksinchasi mavjud bo‘ladi.
Mili avtomatidan ekvivalent Mur avtomatiga va aksinchasiga o‘tish
CHekli bo‘lgan Mili avtomatining o‘tishlar funksiyasi f_a(a,x) va chiqishlar funksiyasi f_b(a,x) bo‘lsin. Berilgan Mili avtomatiga ekvivalent bo‘lgan Mur avtomatining o‘tishlar funksiyasi f_b(b,x) va chiqishlar funksiyasi _b(b) ni topamiz. Mili avtomatining holati a_i va kirish signali x_j lar hamda Mur avtomatining holati b_ij larning har bir juftini mos holda qo‘yamiz. Bundan tashqari, Mili avtomatining a_i boshlang‘ich holatini b₀ deb belgilab olib, Mur avtomatining holatlari to‘plamiga qo‘shamiz. 29-rasmdagi o‘tishlar va chiqishlar jadvali orqali berilgan Mili avtomati uchun bunday moslikni kodlash jadvali ko‘rinishida tasvirlash mumkin (34-rasm). Ekvivalent Mur avtomatining o‘tishlar jadvalini shu ketma-ketlikda tuzamiz.

34-rasm. Kodlash jadvali

1. Kodlash jadvalidan Mili avtomatining holatini va Mur avtomatining har bir holatga mos keluvchi holatlar to‘plamini yozib olamiz:

a₀={b₀, b₀₂, b₁₂, b₂₂, b₃₂},
a₁=b₀₁,
a₂=b₁₁,
a₃={b₂₁, b₃₁}.
2. Agar b_ij holat a_r holatga mos keluvchi holatlar to‘plamiga kirsa, Mur avtomati o‘tishlar jadvalining b_ij holat ustuniga a_r holat ustunida (kodlash jadvalidan) joylashgan holatni yozish kerak bo‘ladi. Masalan, Mur avtomati o‘tishlar jadvalining b₀, b₀₂, b₁₂, b₂₂, b₃₂ holatli ustunlari kodlash jadvalining a₀ ustuni bilan, b₀₁ ustun a₁ ustuni bilan mos keladi va h.k.
CHiqish signallari bilan holatni belgilash uchun Mili avtomatining chiqishlar jadvalini Mur avtomatining holatini kodlash jadvaliga qo‘yish etarli, bunda har bir holat o‘zi mos kelgan chiqish signali bilan belgilanadi. Mur avtomatining o‘tishlar jadvali 35-rasmda keltirilgan.