Axborot, xabar va signal deganda nimani tushunasiz?

«Oq» shovqin xaqida tushuncha, uning energetik spektri va korrelyasiya funksiyasi.

J: Oq shovqin – fluktuasion xalaqitning spektri cheksiz keng bo‘lib korrelyatsiya oralig‘i nolga intiladi. Oq shovqin haqidagi tushuncha ideallashgan holat uchun bo‘lib, amalda esa chastota oshgan sari uning energetik spektri kamayib boradi va korrelyatsiya oralig‘i ma’lum bir kattalikka ega bo‘ladi, ya’ni ∆𝜏 ≠ 0. Yuqoridagi ideallashtirish xalaqit korrelyatsiya oralig‘i u ta’sir etayotgan radiotexnik zanjir vaqt davomiyligidan kichik bo‘lgan hol uchun o‘rinli hisoblanadi. Bunday tizimlarning chastotalar o‘tkazish polosasida fluktuasion xalaqitning spektri tashkil etuvchilari bir xil taqsimlangan bo‘ladi.

48. 
    Signal deganda nimani tushunasiz?
    

J: Signal deb biror bir fizik jarayonning bir yoki nechta parametlarini xabarga mos ravishta o‘zgarishiga aytiladi.
Telekommunikasiya tizimlarida har qanday signal (elektrik, yorug‘lik, tovush va shu kabilar) 𝑠(𝑡) vaqt funksiyasi deb hisoblanadi. Signallarni ko‘rinishiga qarab quyidagi turlarga ajratish qabul qilingan [1]:

• 
  uzluksiz signal;
  
• 
  satx bo‘yicha uzluksiz, vaqt bo‘yicha esa diskret signal;
  
• 
  satx va vaqt bo‘yicha diskret signal;
  
• 
  satx bo‘yicha diskret, vaqt bo‘yicha esa uzluksiz signal; – ikki asosli raqamli signal.
  

50. 
    Elektir signali deganda nimani tushunasiz?
    

J: Elektr signali deb – elektr jarayonining bir yoki bir nechta parametrlarini xabarga mos ravishda o‘zgarishiga aytiladi. O‘z tabiatiga ko‘ra signallar elektrik, yorug‘lik, tovush va shu kabilar shaklida bo‘lishi mumkin. Radiotexnik tizimlarda 28 signal sifatida fazoda yoki biron-bir yopiq muhitda tarqaluvchi yuqori chastotali radiosignallardan foydalaniladi.

50. 
    Kotelnikov teoremasi?
    

J; V.A. Kotelnikov tomonidan spektri yuqori chastotasi chegaralangan funksiya (signal) uchun teorema yaratilgan. Ushbu teorema quyidagicha ta’riflanadi: spektrining eng yuqori chastotasi 𝐹𝑚 bilan chegaralangan funksiya (signal) 𝑢(𝑡) o‘zining 1 2𝐹𝑚 sekund vaqt oraliqlarida olingan oniy qiymatlarining ketma-ketligi orqali to‘liq qayta tiklanadi. Ushbu teoremaga asosan spektrining eng yuqori chastotasi 𝜔𝑚 = 2𝜋𝐹𝑚 bo‘lgan uzluksiz signal 𝑢(𝑡) ni quyidagi qator orqali ifodalash mumkin: 𝑢(𝑡) = ∑ 𝑢 ( 𝑘 2𝐹𝑚 ) sin 𝜔𝑚(𝑡 − 𝑘∆𝑡) 𝜔𝑚(𝑡
− 𝑘∆𝑡) ∞ 𝑛=−∞ = ∑ 𝑢(𝑘∆𝑡)𝜑𝑘(𝑡) ∞ 𝑛=−∞ . (9.2) bunda, ∆𝑡 = 1 2𝐹𝑚 – ikki qo‘shni diskretlash vaqti oralig‘idagi qiymat, 𝑢(𝑘∆𝑡) – 𝑢(𝑡) uzluksiz signalning 𝑡 = 𝑘∆𝑡 vaqt oraliqlarida olingan oniy qiymatlari.

50.