|
III bob. HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI
3.1.Mehnat sharoitlari va kasb kasalliklarini tahlil qilish
Shikastlanishlar va kasb kasalliklarini tahlil qilish baxtsiz hodisalar va kasalliklarning paydo bo‘lishiga sabab bo‘lgan qonuniyatlarni aniqlash vazifasini qo‘yadi. Baxtsiz hodisalardan oldin har doim ishlab chiqarishning odatdagi jarayonidan ma'lum bir og‘ishlar sodir bo‘ladi. Shuning uchun jarohatlarni o‘rganish ish joyidagi xavfli va zararli mehnat sharoitlarini bartaraf etadigan profilaktika choralarini ishlab chiqish imkonini beradi.
Mehnatni muhofaza qilish muammosi baxtsiz hodisalar va kasalliklar uchun sharoit yaratadigan barcha omillarni hisobga olgan holda har tomonlama ko‘rib chiqilishi kerak.
Guruch. 3.1. Insonning mehnat tizimining elementlari bilan o‘zaro ta'siri sxemasi
Mehnat sharoitlariga ta'sir qiluvchi omillarni o‘rganish uchun insonning mehnat tizimining elementlari bilan munosabatini ko‘rib chiqaylik (1-rasm).
Mehnat jarayonida inson mehnat vositasida mehnat ob'ektiga ta'sir qiladi, uning fazodagi o‘rnini sifat jihatidan o‘zgartiradi yoki o‘zgartiradi. O‘z navbatida, mehnat predmetining o‘zi, inson ixtiyorida bo‘lgan materiallar, asboblar va jihozlar mehnat sharoitlarining tabiatiga ta'sir qiladi. Bundan tashqari, mehnatning xavfsizligi va zararsizligi ishlab chiqarish muhitining parametrlariga (mikroiqlim, sanoat xavf-xatarlari), mehnatni tashkil etish darajasiga, insonning ishchi kuchi bilan munosabatlariga va nihoyat, ijrochining sifatiga bog‘liq. o‘zi. Mehnat jarayonining barcha elementlari dialektik munosabatda bo‘lib, yagona tizimni tashkil qiladi.
Shaxsning mehnat tizimining elementlari bilan munosabatlarini tahlil qilishdan kelib chiqadiki, mehnat sharoitlarining xavfsizligi va zararsizligi ikki guruh omillar bilan belgilanadi: ishlab chiqarish va texnik (tashkiliy, texnik, mehnat muhiti omillari) va. "inson" yoki, odatda, psixofiziologik omillar deb ataladi. Texnik omillar juda xilma-xildir, shuning uchun ularni uch turga bo‘lish mumkin: konstruktiv, texnologik va ta'mirlash omillari (uskunaga texnik xizmat ko‘rsatish).
Ishlab chiqarish jarohatlari va kasbiy kasalliklarni tahlil qilishda ish joyidagi mehnat sharoitlarini belgilovchi omillar majmuasini hisobga olish kerak.
Kasbiy kasallik - zararli mehnat sharoitlarida doimiy yoki uzoq vaqt davomida ta'sir qilish natijasida xodimning sog‘lig‘iga zarar etkazish. O‘tkir va surunkali kasbiy kasalliklar mavjud.
O‘tkir kasalliklarga zararli ishlab chiqarish omillari ta'siri natijasida to‘satdan (bir ish smenasida) paydo bo‘lgan, ruxsat etilgan maksimal darajadan yoki maksimal ruxsat etilgan kontsentratsiyadan katta oshib ketgan kasbiy kasalliklar kiradi. Ikki yoki undan ortiq ishchi kasal bo‘lib qoladigan kasbiy kasallik guruh kasb kasalligi deb ataladi.
Amaldagi Kasbiy kasalliklar ro‘yxati uchta asosiy bo‘limdan iborat.
Birinchi bo‘limda JSST ICD tasnifiga muvofiq kasalliklar nomi keltirilgan. Kasalliklar 7 ta katta guruhga bo‘lingan:
1) o‘tkir va surunkali intoksikatsiyalar va ularning oqibatlari;
2) sanoat aerozollari ta'siridan kelib chiqqan kasalliklar;
3) jismoniy omillar (ionlashtiruvchi, ionlashtiruvchi bo‘lmagan nurlanish, tebranish, shovqin, isitish va sovutish mikroiqlimi) ta'sirida yuzaga keladigan kasalliklar;
4) kasalliklar. jismoniy ortiqcha yuk va individual organlar va tizimlarning ortiqcha kuchlanishi bilan bog‘liq;
5) biologik omillar ta'siridan kelib chiqqan kasalliklar;
6) allergik kasalliklar;
7) neoplazmalar.
Ro‘yxatning ikkinchi qismida xavfli, zararli moddalar va ishlab chiqarish omillari mavjud bo‘lib, ularning ta'siri 1-bo‘limda sanab o‘tilgan o‘ziga xos kasbiy kasalliklarning rivojlanishiga olib kelishi mumkin.
Ro‘yxatning uchinchi qismida ayrim kasbiy kasalliklar yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan davom etayotgan ishlar va ishlab chiqarishning taxminiy ro‘yxati mavjud. Har yili federal darajadagi avtomatlashtirilgan axborot bazasiga quyidagi ma'lumotlar kiritiladi:
1. “Kasbiy kasalliklar (zaharlanish)ni hisobga olish kartasi”ga muvofiq kasbiy kasallik (zaharlanish) bilan yangi aniqlangan shaxslar to‘g‘risida;
2. Iqtisodiyotning ayrim hududlari va tarmoqlari bo‘yicha xodimlarning ish haqi fondi va sanoat va ishlab chiqarish xodimlarining soni to‘g‘risida Davlat statistika qo‘mitasiga taqdim etildi.
Umumiy va kasbiy kasallanish ko‘rsatkichlari kasalliklarning chastotasi va davomiyligi hisoblanadi. Kasallik chastotasi nisbati (Kchz) 100 ishchiga to‘g‘ri keladigan kasallik holatlari soni sifatida hisoblanadi va quyidagi formula bilan aniqlanadi:
qaerda H3- kasalliklar soni (Nzo- general, Nsn- professional); Hshr- ma'lum bir davrdagi xodimlarning o‘rtacha soni.
Kasalliklarning zo‘ravonlik koeffitsienti (davomiyligi) (Ktz) - kasallikning har bir holati uchun vaqtinchalik nogironlik kunlari soni:
bu erda DN - ma'lum bir davr uchun vaqtinchalik nogironlik kunlarining yig‘indisi.
K ko‘rsatkichlarichzva Ktztahlil qilishda ular umumiy va kasbiy kasalliklar uchun alohida hisoblanishi mumkin. Kasbiy kasallanishni tahlil qilishda nisbiy ko‘rsatkichlar jabrlanganlar soni va kasbiy kasalliklar (zaharlanish) soni bo‘yicha hisoblanadi, chunki bitta xodimda bir nechta zararli omillar ta'sirida yuzaga kelgan ikki yoki undan ortiq kasbiy kasalliklar bo‘lishi mumkin. Yiliga yangi aniqlangan kasbiy kasalliklar chastotasining intensiv ko‘rsatkichi yangi aniqlangan kasbiy kasalliklarga chalinganlar sonining ushbu kasb guruhidagi odamlarning umumiy soniga nisbati hisoblanadi. Kasbiy kasallanish indeksi nafaqat chastotani, balki kasbiy kasalliklarning og‘irligini ham aks ettiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
