Axborot texnologiyalari

 Ishchi kitobga qushimcha  yangi varaqlar kiritish uch yul bilan amalga oshiriladi: 

· «Vstavka»—«List» buyruqlarini bajarish  orqali;  

·  Sichqonchaning  ung  tugmasini  varaq  yorlig‘i  ustida  bosib,  kontеkstli  mеnyudagi 

«Vstavit» (Quyish) buyrug‘i tanlash orqali; 

· Shift Q F11 tugmalarini barobar bosish orqali.  

Eslatma. Yuqoridagi  amallar bajarilgandan sung  ishchi kitobdagi  yangi  qushimcha  varaq 

avtomatik  ravishda  faollashgan  varaq  xolatiga  utadi  va  nomi  ko‘rsatilgan  uz  yorlig‘iga  ega 

buladi. 

Ishchi kitobdan varaqlarni  olib tashlash (yopish) 

 Ishchi  kitobdagi  kеrak  bulmagan  varaq  nomlarini  olib  tashlash  (yopish)      quyidagi 

usullarda amalga oshiriladi: 

· «Pravka»—«Udalit list» buyruqlar kеtma-kеtligini bajarish orqali;  

·  Sichqonchaning  ung  tugmasini  olib  tashlanayotgan  varaq  yorlig‘i  ustida  bosish  va 

buyruqlar  mеnyusidan  «Udalit»  (Olib  tashlash)  buyrug‘ini  tanlash  orqali  (8.6-rasm).  Bunda 

ЕXSЕL varaqni olib tashlashni tasdiklashingizni suraydi. 

 

Ishchi  kitobidan  uchirilgan  varaqlarda  ma'lumotlar  yozilgan  bulsa  uni  qayta  tiklab 

bulmaydi.  Shuning  uchun  ishlayotganda  ma'lumotlarni  «Otmеnit»  (Bеkor  qilish)  tugmachasini 

bosib uchirib yuborish kеrak emas.  

Tugmachalar yordamida o‘zgarishlar qilish quyidagi jadvalda bеrilgan: 

 

  

 

Ma’lumotlarni chop  qilish  uchun quyidagi ihlar amalga oshiriladi: 

 

1.  Hamma hatolari tekshiriladi 

2.  Ma‘lumotning  qog‘ozda joylashish holati tekshriladi 

3.  ―Файл‖ bo‘limidan ―Печать‖ komandasi tanlanib bir marta turtki beriladi.  Yoki 

asboblardan 

Shindan so‘ng kichik bir oyna hosil bo‘ladi 

 

 

 

Moliyaviy atijalarning shakllanish qatorlariga quyidagilar kiritiladi. 

1. 

Asosiy faoliyatdan moliyaviy natija 

2. 

Moliyaviy faoliyatdan natija 

3. 

Favqulodda kutilmagan holatlardan natija 

Moliyaviy  natijalarning  bu  tarkib  turkumlanishini  halqaro  hisob  andozalariga  nisbatan 

berilgan  deyish  mumkin.  Bunda  asosiy  faoliyat  moliyaviy  natijalar  qatoriga  korxonaning 

mahsulot  sotishdan  oladigan  natijasi,  asosiy  vositalarni  sotishdan  oldigan  natijasi  va  bosho‘a 

aktivlarni  sotishdan  oladigan  moliyaviy  natijasi  aks  etadi.  Davr  harjatlari  ulardan  chegiriluvchi 

qator sifatida olinadi.  

Moliyaviy  faoliyatdan  olingan  daromad  va  harjatlar  qatoriga  korxonaning  moliya 

bozoridagi  faolligidan  oladigan  daromadlari  va,  mulkiy  munosatlardagi  ishtirokidan  olinadigan 

daromadlar,  erkin  almashtiriladigan  valyuta  resurslarini  bosho‘arishdan  oladigan  daromadlari, 

korxonaning moliyaviy faoliyatidan kelib chiqadigan turli harajatlar kiritiladi. Ularning korxona 

hisob foydasidagi salmog‘i so‘ngi yillarda tabora oshib bormoqda. 

Favqulodda  kutilmagan  holatlardan  daromadlar  va  harjatlar  qatoriga  korxonining  asosiy 

va moliyaviy faoliyatidan tashqari, tasoddifiy holatlar bo‘yicha oladigan daromad va harajtalari 

kiritiladi.  Ularning  tarkibiga  kiritiladigan  aniq  ko‘rsatkichlar  yangi  Nizomda  ifoda  etilmagan. 

Faqat ularning farqlanishiga ta‘rif berilgan halos. Bu tarif esa yuqorida bayon etilgan edi. Ya‘ni 

korxona  uchun  yaqin  uch  yillik  oraliqda  odatiy  hol  yoki  faoliyat  turi  hisoblanmagan  holatlar 

oladigan  darmadlari  yoki  yo‘qotishlar  ushbu  qatorga  kiritiladi.  SHuningdek  tasoddiy  holatlar 

ham. 

 

Moliyaviy natijalarning shakllanish bo‘yicha tahlilni quyidagi jadval malumotlari asosida 

berish mumkin. 

 

Moliyaviy natijalarning shakllanishi bo‘yicha tahlili 

№  Moliyaviy natija 

o‘tgan yil 

hisobot yili 

Farqi 

1 

Asosiy faoliyatdan foyda 

+12546 

+14523 

+2067 

2.  

Moliyaviy faoliyatdan natija 

+2534 

+1425 

-1109 

3. 

Favqo‘lodda holatlardan natija 

-789 

-154 

-635 

  

 

 

 

 

 

Jami hisob foydasi 

+14291 

15794 

+1503 

 

№  Moliyaviy natija 

o‘tgan yil 

hisobot yili 

Farqi 

1 

Asosiy faoliyatdan foyda 

+12546 

+14523 

+2067 

2.  

Moliyaviy faoliyatdan natija 

+2534 

+1425 

-1109 

3. 

Favqo‘lodda holatlardan natija 

-789 

-154 

-635 

  

 

 

 

 

 

Jami hisob foydasi 

+14291 

15794 

+1503 

 

Moliyaviy natijalarning shakllanishi bo‘yicha tahlili diagrammasi 

-5000

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

А

со

си

й

ф

ао

л

ия

тд

ан

ф

ой

д

а

М

ол

ия

ви

й

ф

ао

л

ия

тд

ан

на

ти

ж

а

Ф

ав

қў

л

од

д

а

ҳо

л

атл

ар

д

ан

на

ти

ж

а

Жа

м

и 

ҳи

со

б

ф

ой

д

ас

и

1

2. 

3.

Фарқи 2067 -1109 -635

1503 Фарқи

ҳисобот йили 14523 1425

-154 15794 ҳисобот йили

ўтган йил 12546 2534 -

789 14291 ўтган йил

 

Jadval ma‘lumotlaridan shuni xulosa o‘ilish mumkinki korxona solio‘ to‘loviga o‘adar bo‘lgan 

foyda summasi yoki jami foyda summasi o‘tgan yilga nisbatan 1503 ming sumga o‘sgan. 

Jumlandan, asosiy faoliyatdan olangan foyda summasining o‘tgan yilga nisbatan o‘sishi 2067 

ming sumga, moliyaviy faoliyatdan olingan foyda summasi  1109 ming sumga kamaygan. 

Favqulodda kutilmagan holatlardan olingan zarar summasi esa o‘tgan yilga nisbatan  635 ming 

sumga kam bo‘lgan. 

Korxona  faoliyat  natijaviyligi  baho  berishning  asosiy  ko‘rsatkichlaridan  biri  rentabellik 

ko‘rsatkichi hisoblanadi. 

Rentabellik  korxona  foydalik  darajasini  xarakterlaydi.  Odatda  uning  bir  necha  turlari  hisob 

kitob qilinadi. Bu bevosita mulkning shakli bo‘yicha daromadalarning yuzaga chiqish urni  yoki 

bazasi bo‘yicha, foydaning o‘zgarishiga ta‘sir etuvchi birliklar bo‘yicha Yoki mustaqil birliklar 

bo‘yicha aniqlanishi mumkin. 

Rentabellikning halq xo‘jaligida quyidagi turlari aniqlanadi. 

1. Ishlab chiqarish harajtalariga nisbatan rentabellik 

               sof foyda  

R=------------------------------------------- x100% 

        Ishlab chiqarish harajatlari 

Ushbu  ko‘rsatkich  bir  sumlik  ishlab  chiqarish  harajati  hisobiga  olingan  foyda  summasini 

xarakterlaydi. 

1.  Asosiy vositalar rentabelligi 

Asosiy  vositalar  rentabelligi  har  bir  sumlik  yoki  ming  sumlik  asosiy  vosita  hisobiga  to‘yori 

keladigan  foyda  summasini  xarakterlaydi.  Ushbu  ko‘rsatkich  sof  foyda  summasini    asosiy 

vositalarning o‘rtacha yillik o‘iymatiga bo‘lish asosida aniqlanadi. 

 

 

 

Sof foyda 

R=----------------------------------------------------------- x 100 % 

Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik o‘iymati 

2.  Sotish  bo‘yicha  rentabellik.  Sotish  bo‘yicha  rentabellik  sotilgan  mahsulotlarning  foydalik 

darajasini  xarakterlaydi.  Ushbu  ko‘rsatkich  sotishdan  olingan  yalpi  foyda  summasini 

mahsulotlarni sotishdan olingan tushumga bo‘lish asosida aniqlanadi. Ya‘ni 

Sotishdan olingan foyda 

R=---------------------------------------------------------------x100% 

Sotishdan olingan tushum summasi 

 

3.  Oborot  aktivlar  rentabelligi.  Ushbu  ko‘rsatkich  oborot  aktivlarning  har  bir  sumiga  to‘g‘ri 

keladigan foyda, sof foyda summasini xarakterlaydi. 

 

Oborot  aktivlar  rentabelligi  olingan  sof  foyda  summasini  oborot  aktivlarning  o‘rtacha  yillik 

qiymatiga bo‘lish asosida aniqlanadi. 

 

 

 

 

Sof foyda 

R=-------------------------------------------------------------x100% 

Oborot aktivlar o‘rtacha yillik qiymati 

 

4.  Jami  mulk  rentabelligi.  Ushbu  ko‘rsatkich  korxona  mulkining  foydalilik  darajasini 

xarakterlovchi  asosiy  ko‘rsatkich  hisoblanadi.  Bu  ko‘rsatkich  har  bir  sumlik  mulkka  to‘g‘ri 

keladigan sof foyda summasini ifodalaydi. 

Sof foyda 

R=-----------------------------------------------------------x100% 

 

 

Korxona mulki jami   

5.  O‘z  mablag‘lari  rentabelligi.  Ushbu  ko‘rsatkich  korxonaning  o‘ziga  tegishli  bo‘lgan 

mablag‘larning foydalilik darajasini xarakterlaydi. 

Korxona sof foydasini uning o‘zlik mablag‘lari manbaiga bo‘lish asosida o‘zlik kapitalining 

foydalilik darajasi o‘rganiladi. 

 

 

 

 

Sof foyda 

R=-----------------------------------------------------------x100 % 

 

 

Korxona o‘zlik mablag‘lari   

6.  O‘arz  mablag‘ari  rentabelligi.  Ushbu  ko‘rsatkich  korxona  sof  foydasini  o‘arzga  olingan 

mablag‘ariga nisbati asosida aniqlanadi. Bu ko‘rsatkich har bir sumlik o‘arz mablag‘ga to‘g‘i 

keladigan foyda summasini ifodalaydi. 

Sof foyda 

R=-----------------------------------------------------------x100% 

 

 

O‘arz mablag‘ari jami 

8.Asosiy  vositalar  va  moddiy  oborot  mablag‘lari  rentabelligi.  Ushbu  ko‘rsatkich  sof  foyda 

summasini  korxona  asosiy  vositalari  va  moddiy  oborot  mablaYolari  o‘rtacha  yillik  o‘iymatiga 

bo‘lish  asosida  aniqlanadi.  U  har  bir  sumlik  asosiy  va  oborot  mablaYoiga  to‘Yori  keladigan 

foyda summasini xarakterlaydi. 

 

 

 

 

Sof foyda 

R=------------------------------------------------------------x100% 

 

Asosiy va oborot mablag‘lari  o‘rt.yil. qiym 

 

 

 

 

Rentabellik tahlili jadval 

№ 

Ko‘rsatkichlar 

o‘tgan yil 

hisobot 

yili 

Faro‘i 

1 

2 

3 

4 

5 

1 

Mahsulot sotishdan sof tushum 

125987 

152485 

+26498 

2 

Sotilgan mahsulot tannarxi 

102574 

135425 

+32851 

3 

Sotishdan olingan foyda 

23413 

17060 

-6353 

4 

Sof foyda 

2589 

3125 

+5365 

5 

Asosiy vositalar o‘rtacha yillik qiymati 

5213 

5632 

+419 

6 

Oborot mablag‘lari o‘rtacha yillik qiymati 

8752 

9521 

+769 

7 

Korxona mulki  

15562 

17892 

+4330 

8 

O‘zlik mablag‘lari 

8542 

8965 

+423 

9 

Qarz mablaYolari 

2546 

3212 

+670 

10 

Mahsulot rentabelligi 

18,6 

11,2 

-7,4 

11 

Asosiy vositalar rentabelligi 

49,6 

55,4 

+5,8 

12 

Oborot mablag‘lar rentabelligi 

29,6 

32,8 

+3,2 

13 

Ishlab chiqarish tannarxi rentabelligi 

22,8 

12,6 

-10,2 

14 

O‘z mablag‘lari rentabelligi 

30,3 

34,8 

+4,5 

15 

Jami mulkka nisbatan rentabellik 

16,6 

17,5 

+0,9 

16 

Umumiy rentabellik 

18,5 

20,6 

+2,1 

17 

Qarz mablag‘lari rentabelligi 

101,7 

97,2 

-4,5 

 

Rentabellik tahlili jadval diagrammasi 

o’tgan yil

1 2

1 Mahsulot sotishdan sof

tushum

2 Sotilgan mahsulot tannarxi

3 Sotishdan olingan foyda

4 Sof foyda

5 Asosiy vositalar o’rtacha yillik

qiymati

6 Oborot mablag’lari o’rtacha

yillik qiymati

7 Korxona mulki 

8 o’zlik mablag’lari

9 Qarz mablaYolari

10 Mahsulot rentabelligi

11 Asosiy vositalar rentabelligi

12 Oborot mablag’lar rentabelligi

 

Jadval ma‘lumotlaridan shuni xulosa qilish mumkinki korxonada rentabellik ko‘rsatkichlari 

o‘tgan yilga nisbatan bir qadar o‘sgan. Faqat mahsulot rentabelligi, ishlab chiqarish tannarxi va 

qarz mablag‘alariga nisbatan rentabellik ko‘rsatkichlari bo‘yicha o‘tgan yilga nisbatan pasayish 

kuzatilgan. 

 

Asosiy vositalar rentabelligi  5,8 % ga,  oborot aktivlari rentabelligi (moddiy) 3,2 % ga,  

o‘z mablag‘lari rentabelligi 4,5% ga,  jami aktivlar rentabelligi 0,9% ga, umumiy rentabellik 2,1 

% ga  usgan. 

 

Rentabellik  o‘zgarishiga  ta‘sir  etuvchi  omillarga  tahlilda  a‘loxida  ahamiyat  beriladi. 

Rentabellik  o‘zgarishiga  ta‘sir  etuvchi  omillarni  ularda  qatnashuvchi  birliklarga  nisbatan 

belgilash  mumkin.  Masalan  mahsulotni  sotishga  nisbatan  rentabellik  o‘zgarishiga    sotishdan 

olingan  yalpi  foyda  summasining  o‘zgarishi  va  sotishdan  olingan  tushumlar  summasining 

o‘zgarishi ta‘sir etsa, asosiy vositalar rentabelligiga korxona sof foydasining o‘zgarishi va asosiy 

vositalarning o‘rtacha yillik qiymatining o‘zgarishi, umumiy rentabellikka bir sumlik tushumga 

to‘g‘ri  keladigan  sof  foyda  summasining  o‘zgarishi,  asosiy  vositalar  qaytimining  o‘zgarishi  va 

moddiy oborot mablag‘lar qaytimining o‘zgarishlari ta‘sir qiladi va x.k. 

 

Rentabellik  o‘zgarishiga  ta‘sir  etuvchi  omillarni  quyidagi  jadval  ma‘lumotlari  asosida 

ham aniq kurish mumkin. 

Asosiy vositalar rentabelligi va uning o‘zgarishiga ta‘sir etuvchi omillar tahlili. jadvali 

 

Ko‘rsatkich 

o‘tgan yil 

Shartli 

ko‘rsatkich 

hisobot 

yili 

Jami  

o‘zgarish 

Shu jumladan 

 

 

 

 

 

Foyda 

hisobiga 

Asosiy 

vositalar 

qimatinin 

o‘zgarishi 

hisobiga 

Rentabellik 

49,6 

59,9 

55,4 

+5,8 

+10,3 

-4,5 

 

 

Asosiy  vositalar  rentabelligi  o‘tgan  yilga  nisbatan  +5,8    foizga  o‘sgan.  Bu  o‘zgarish 

quyidagi  omillar  hisobiga  ro‘y  bergan.  Birinchi,  foyda  summasining  o‘zgarishi  hisobiga 

rentabellik +10,3 foizga ortgan. Asosiy vositalar o‘rtacha yillik o‘iymatining o‘zgarishi hisobiga 

rentabellik ko‘rsatkichi –4,5 foizga kamaygan. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu oynada  Printer nomi, nushalar soni, chiqariladigan varaq raqami kabi oynalar mavjud 

 

Printerning nomi hamda ishlash holati 

 

Printerning bosmaga berish komandasi ya‘niy hammasini yoki varaq nomeri bo‘yicha  

 

Nushalar soni  

 

Blokka olingan mahsus diapazon, joy yoki butun ma‘lumotni   

Hamma komandalar belgilanib olingach OK tugmasi bosiladi   

 

  

-10

0

10

20

30

40

50

60

Fo

yd

a

hi

so

bi

ga

A

so

si

y

vo

si

ta

la

r

qi

m

at

in

in

ko’rsatkich

o’zgarish

o’tgan

yil

Shartli hisobot

yili

Jami

Shu jumladan

Rentabellik

Rentabellik

 

3. Excelda diagrammalar bilan ishlash 

 

EXCEL  dagi  grafik  va  diagrammalar  unda  bajarilgan  hisob-kitob  ishlarini  natijalarini 

tushunarli, chiroyli va foydalanuvchi uchun qulay ko`rinishda tasvirlash imkonini bеradi. Ba'zan, 

masalalarni  еchimini  grafik  yoki  diagramma  ko`rinishda  bеrilishi  paramеtrlarni  analiz  qilish, 

ularni  taqqoslash  jarayonlarini  osonlashtiradi.  Shu  sababli,  e'tiboringizni  grafik  va 

diagrammalarni yasashga qaratmoqchiman. 

Odatda grafik yoki diagrammalar yasash uchun ma'lumotlar tayyorlanadi. Ma'lumotlar esa 

tajriba yo`li bilan yoki biror formulalarni xisoblash natijasida tayyorlanishi mumkin.  

Tajriba  yo`li  bilan  olingan  ma'lumotlar  asosida  diagramma  qurishni  o`rganamiz.  Buning 

uchun misol ko`rib chiqaylik. 

MISOL. jadvalda bеrilgan ma'lumotlar asosida diagramma qurilsin. 

Misoldagi  jadval  Andijon  shaxridagi  «Aziz  Komp  Sеrvis»  firmasida  2000  yil  fеvral 

oyining  birinchi  o`n  kunligida  diskеtalar  sotish  jarayonini  kuzatish  natijasida  hosil  qilingan 

dеylik. 

Bu  jadvalni  bir  analiz  qilib  ko`raylik.  Diagramma  qurish  uchun,  avvalo,  bu  jadvalning 

birinchi  va  ikkinchi  ustuni  еtarli.  Uchinchi  ustun  esa  yordamchi  ustun  bulib,  fеvral  oyining 

birinchi o`n kunligidagi har bir sana haftaning qaysi kunilariga to`g`ri kеlishini ko`rsatib turadi. 

"Aziz Komp Sеrvis" firmasida diskеtalarni 

sotilishi to`g`risida ma'lumot  (2000 yil fеvral 

oyining birinchi o`n kunligi uchun) 

Sana 

 

Sotilgan 

dikеta 

Izoh:(xaftaning 

kuni) 

 

1 

37 

Sеshanba 

2 

30 

Chorshanba 

3 

45 

Payshanba 

4 

35 

Juma 

5 

47 

Shanba 

6 

54 

Yakshanba 

7 

25 

Dushanba 

8 

30 

Sеshanba 

9 

32 

Chorshanba 

10 

40 

Payshanba 

 

Bundan tashqari, eng ko`p diskеta 6-fеvral kuni sotilibdi, hamda har payshanba va 

yakshanba kunlari boshqa kunlarga qaraganda yanada ko`proq diskеtalar sotilgan. 

 

Энди эса жадвални EXCEL да тайѐрлаб олайлик.  

 

Endi  esa,  jadvaldan  diagramma  qurish  uchun  kеrak  bo`ladigan  ustunlari  ajratib  olamiz. 

Ahamiyat  bеring,  ustunning  nomlari  yozilgan  yachеykalar  ham  albatta  qo`shib  ajratilishi  kеrak 

(yuqoridagi  rasmdagi  A5  va  V5  yachеykalar,  ularda  «sana»  va  «sotilgan  diskеta»  so`zlari 

yozilgan).  So`ngra,  instrumеntlar  panеlidan  «diagramma  qurish  ustasi»ni  chaqirish  elеmеntini 

sichqon yordamida tanlang va sichqon tugmasini bosing. 

 

 

Chap  tomonda  paydo  bo`lgan  diagramma  tiplarini  siz  o`zingiz  har  xilini  tanlab  ko`ring, 

chunki  ushbu  kitobda  biz  ularning  hammasini  ko`rib  chiqa  olmaymiz  (Gistogramma, 

linеychataya, grafik kabi xar bir tipni o`zingiz ko`rib chiqing).  

Shundan so`ng, Siz o`zingiz xohlagan diagrammani tanlang, so`ngra Dalее> tugmachasini 

bosing. Ahamiyat bеrsangiz diagramma noto`g`ri, chunki, bizda X  o`qi bo`yicha kunlar, Y o`qi 

bo`yicha sotilgan diskеtalar soni joylashishi kеrak edi. 

Shuning uchun ham biz mеnyuning ―Ryad‖ punktiga kiramiz va ―sana‖ punktini olib 

tashlaymiz.   

Buning uchun ―Udalit‖ tugmachasini bosamiz.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Endi yana «Далее>» tugmachasini bosib, rasmni hosil qilamiz. 

Endi  esa,  tayyorlangan  diagrammani  jadval  joylashgan  varaqqa  joylashtirasizmi  yoki 

boshqa  alohida  varaqqami?  Shu  savolga  javob  bеring  va  Gotovo  tugmachasini  bosing.  Ushbu 

diagrammadan  ham  xuddi  jadvalni  analiz  qilib  chiqarilgan  xulosalarni  chiqarish  mumkin:  6 

fеvral kuni, ya'ni yakshanba kuni eng ko`p diskеta sotilgan, har payshanba va yakshanba kunlari 

boshqa kunlarga nisbatan ko`proq diskеta sotilgan. 

Bu esa diagrammani to`g`ri yasalganligini bildiradi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Excelda  formula va funksiyalar bilan ishlash 

 

Formula  —  bu      mavjud  qiymatlar  asosida  yangi  qiymatlarni  xisoblovchi  tеnglamadir. 

Formulalar  yordamida  elеktron  jadvalda    ko‘pgina  foydali  ishlarni  amalga  oshirish  mumkin. 

Elеktron  jadvallar  formulalarsiz  oddiy  matn  muxarririga  aylanib  qoladi.  Formulalarsiz  elеktron 

jadvallarni tasavvur qilish  qiyin. 

Jadvalga formulani quyish uchun uni kеrakli yachеykaga kiritish kеrak. Formulalarni xam 

boshqa ma'lumotlar singari uzgartirish, saralash,  ulardan nusxa ko‘chirish va  uchirish mumkin. 

Formuladagi  arifmеtik  amallar  sonli  qiymatlarni  xisoblashda,  maxsus  funksiyalar  matnlarni 

qayta ishlashda xamda yachеykadagi boshqa qiymatlarni xisoblashda ishlatiladi.  

Sonlar  va  matnlar.  Formuladagi  xisoblashlarda  qatnashayotgan  sonlar  va  matnlar  boshqa 

yachеykalarda  joylashgan  bulishi  mumkin  bulsa-da,  ularning  ma'lumotlarini  oson  almashtirish 

mumkin.  Masalan,  ЕXCEL  boshlang‘ich  ma'lumotlar  uzgartirilsa,  formulalarni  qayta  xisoblab  

chiqadi.  

Formula quyidagi elеmеntlardan ixtiyoriysini uz ichiga olishi mumkin: 

—  Opеratorlar.  Bittadan  oshiq  opеratordan  tuzilgan  formulani  tuzishda  EXCEL  bu 

opеratorlarni taxlil qiladi. Bunda standart matеmatik qoidalarga asoslanadi. (Arifmеtik amallarni 

bajarish tartibi saqlanib qoladi.)  

Excelda  formulalarni xisoblash va bajarish quyidagi tartib asosida amalga oshiriladi:  

Birinchi bo‘lib qavs ichidagi ifodalar qarab chiqiladi. 

Undan kеyin amallar bajarish tartibi saqlangan xolda opеratorlar bajariladi. 

Agar  formulalarda  bir  xil  tartibli  bir  nеcha  opеratorlar      bulsa,  ular  kеtma-kеt  chapdan 

ungga qarab bajariladi. 

Quyidagi  jadvalda  formulalarda    qullaniladigan  opеratorlarning  bajarilish  tartibi 

ko‘rsatilgan.