«axborot texnologiyalari» kafedrasi ma’lumotlarni kodlash talabalarning «Qurilishda axborot texnologiyalari»

Shtrixli kodlarning turlari

Shtrixli kodlarning quyidagi turlari mavjud:
UPC- universal tovar kodi; AQShda ishlab chiqilgan va Amerika qit’asi mamlakatlarida qo‘llaniladi.
EAN tovar kodi; Yevropada UPC asosida qurilgan. Hozirgi vaqtda xalqaro tashkilotlar (EAN International) maqomini olgan tovar raqamlarining Yevropa assotsiasiyasi nomiga to‘g‘ri keladi.
UCC/EAN - yagona standartlashtirilgan shtrixli kodi; AQSH va Kanada (Uniform Code Council) va EAN International tashkilotlarining birgalikdagi harakatlari bilan tashkil etilgan.
EAN va UCC/EAN jahonning ko‘pgina mamlakatlarida qo‘llaniladi.
Turlariga ko‘ra quyidagi shtrixli kodlar farqlanadi: UPC-12, EAN-13, EAN-14, EAN-87 UCC/EAN-128.
UPC-12 o‘n ikki razryadli koddir. Kodning tuzilishi: kodning birinchi raqami - raqamlashtirish tizimining belgisi; beshta rakam - ishlab chiqaruvchining raqami; keyingi beshtasi - mahsulotning kodi; ohirgi raqam – nazorat raqami hisoblanadi.
UPC-12 kodining misoli pastdagi rasmda berilgan.
Keltirilgan misolda: 3-AQShdagi dori-darmonlarning kodi, 00025 - ishlab chiqaruvchining kodi, 00234 - mahsulotning kodi, 9-nazorat raqami.
Shtrix kodda nazorat kodini aniqlash quyidagi algoritmlarga o‘xshash algoritmlar yordamida amalga oshiriladi, misol sifatida pastda keltirilgan shtrix kodni olamiz:
-shtrix kodning juft o‘rindagi raqamlarni yig‘indisi hisoblanadi, bizda: 0+0+5+0+3=8;
-qolgan sonlarni kushamiz: 3+0+2+0+2+4=11;
-chiqqan natijasini 3 ga ko‘paytiramiz: 11*3=33;
-hosil qilingan sonlarni qo‘shamiz: 33+8=41;
-olingan sondan katta shunday sonni topamizki, u 10 ga qoldiqsiz bo‘linsin, ya’ni 50, demak: 50-41=9.
Demak nazorat kaliti 9 ga teng.

3 00 0 2 5 00 2 3 4 9

Rasm. UPC –12 kodining misoli