«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

EHM ning to‘rtinchi avlodiga 
— katta integral tizim (KIT) 
ko‘rinishidagi elem ent bazasiga ega bo‘lgan hisoblash tizimlari 
kiradi. Bu 70-yillar o ‘rtasida elektron hisoblash texnikasi rivojida 
keskin «sakrash» b o ‘lganligi, y a’ni — katta integral sxcmasi bazasida 
mikroprotsessorlar paydo b o ‘lganligi bilan bog‘liq.
Ulardan foydalanish tufayli barcha EHM lam ing texnik eks- 
pluatatsiya va iqtisodiy ko‘rsatkich!ari o ‘lchami, energiya sarfi, 
qiymati va hakazolar keskin yaxshilandi.
SHKni ommaviy ishlab chiqarish boshlandi. Zamonaviy 
EHM laming 4-avlodi ikki yo'nalishda rivojlandi. Birinchi y o ‘nalish 
- sekundiga bir necha ming million operatsiyalami amalga 
oshiruvchi kuchli, k o ‘p protsessorli hisoblash tizimini yaratish, 
ikkinchisi-mikroprotsessorlar bazasida nisbatan arzon va ixcham 
mikro EHM lar yaratish.
E H M la m in g
beshinchi 
avlodi 80-yillar o ‘rtalarida o ‘ta katta 
integral sxemalar bazasida ishlab chiqarila boshlandi. Beshinchi 
avlod mashina modellari arxitektura oqimiga, intellektual «inson- 
mashina» interfeysini ishlab chiqarishga m o‘ljallangan. Ular ma­
salalami tizimli echishni m ashinalam ing mantiqan fikrlashini, 
axborotlami assotsiativ qayta ishlash va mantiqiy xulosalar olishni 
ham ta’minlaydi. Endilikda insonning EHM bilan yagona tildagi 
muloqotini (jumladan, og ‘zaki nutqini) amalga oshirish m o ija l- 
lanmoqda.
Axborot-komm unikatsiya texnologiyalarining rivojlanish
tendensiyasi. 
Xorijiy m utaxassislar axborot-kommunikatsiya tex­
nologiyalari rivojlanishining beshta asosiy tendensiyani ajratib 
ko‘rsatadi:
1. 
Axborot mahsuiotlarining murakkablashuvi. 
Axborot 
vositasi ko‘rinishidagi axborot mahsuloti, ekspert ta’minoti xiz- 
matining m a’lum otlar bazasi strategik ahamiyat kasb eta boradi. 
Turli shakldagi (nutq, m a’lumot, tasvir) axborot mahsulotlari eshi- 
tish, ko'rish va anglash uchun foydalanuvchining talabiga ko‘ra 
ishlab chiqiladi hamda unga qulay vaqtda va shaklda mahsulotni 
yetkazib berish vositasi mavjud boMadi. Axborot mahsuloti borgan 
sari yakka foydalanuvchiga taqdim etiladigan o ‘ziga xos xizm at va

---

hisobot-tahlil ishlari natijalari o ‘rtasidagi gibridga aylanib bor- 
moqda.