«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

(ii) Aloqa belgisi. 
Algoritmda aloqa belgilarining tez-tez 
ishlatiladigan turlari:_________________________ _______________
Belgilar
Ma’nosi
Misol
<
Kichik
A
< =
Kichik yoki teng
A<=B
Teng,
A=B,
>
Katta
A>B
ф
Teng emas
АфЪ
>
=
Katta yoki teng
A>=B
Asosiy Nazorat Tuzilmalari.
Asosiy nazorat tuzilmalari yaxshi va samarali algoritm yozish 
uchun ishlatiladi. Ulaming turlari:
(i)Saralash
(ii) Tarmoqlash
(iii) Takrorlanish
(i)Saralash. 
Saralash usulini ishlatilishi bizlarga, agar be- 
rilayotgan shart TRUE bo‘lsa yoki FALSE bo‘lganda biror boshqa 
bir shartni tanlab olish zaruriyatini hal qilishda yordam beradi. 
Saralash uchun bo‘lgan asosiy ifodalar IF-THEN-ELSE.
Sintaksisi:
IF (to‘g ‘ri holatda) THEN
{
si
s2
sn
}
ELSE
{
fl
f2
in
}
273

---

Misol uchun, shu algoritmni ko‘rib chiqib 2 son o ‘rtasida kattasi 
topish vazifasi.
BEGIN
Birinch qadamRead NUM1, NUM2 
Ikkinchi qadam IF NUM1>NUM2 THEN 
WRITE (NUM1, “greater” (kattaroq)
ELSE
WRITE (NUM2, “greater” (kattaroq)
END.
(ii) T arm oqlash. Tarmoqlash ifodasi biz bir bajarilishini nazorat 
qilmoqchi b o ‘lgan amalimizni bir qismidan yoki qadamdan ikkinchi 
bir qismga yoki qadamga k o ‘chirmoqchi b o ig a n taqdirda amalga 
oshiriladi. 
Tarmoqlashda ishlatiladigan asosiy ifoda GOTO 
hisoblanadi va uning sintaksisi:
G O T O n
Bu yerda n musbatdir va sonlar qadamini aniqlashtirib berib 
amalga oshiriladi.
(iii)T akrorlanish. Bu ifodani asosan tasdiqlash yoki k o ‘p 
miqdorda tasdiqlovchilar amalga oshirilayotgan vaqtlaming soniga 
to ‘g ‘ri kelishi deb tushunish mumkin. Quyidagi operatorlar tez-tez 
algoritmda ishlatiladi:
(a) WHILE-DO
(b) REPEAT-UNTIL
(a) W H ILE-D O : Sintaksisi:
B irinchi qad am WHILE (holati) DO 
Ikkinchi qad am SI 
U chinchi qad am S2
N + l qadam i SN
N+2 q ad am i END-WHILE
(b) 
R EPEA T-U N TIL: Bu amal WHILE-DO ga o ‘xshash, dalil 
sifatida tarmoqlash shartiga qadar qoldiqlar yolg‘on yoki to ‘g ‘ri 
b o iad i. Sintaksisi:
B irinchi qadam REPEAT 
Ikkinchi qad am SI
274

---