Axborot haqida tushuncha

Ekspert tizimlar — xulosa chiqarish qoida va mexanizm- «lari yigindisiga ega bo’lgan bilimlar omborini o’z ichiga olgan sun’iy intellekt tizimi.

 Intellektual axborotli izlash tizimlari muloqotni tabiiy tilga juda yaqin ko’rinishda olib borish imkonini beradi.

Xisoblash-mantiqiy tizimlar esa dasturlarni to’plashni tashkillashtirish prinsipiga asoslangan.

Intellektual interfeysning asosiy yutuqlariga bilimlar omborining keng tarqalishi, ma’lumotlarning dasturlardan ajratilishi va kompyuter bilan ishlashda muloqotning yangi tartibi xosil bo’lganligi kiradi.

Intellektual interfeysni boshqacha nom bilan xam atash mumkin. Masalan, foydalanuvchi interfeysi yoki foydalanuvchi muxiti (vositasi). Uning vazifasi xotiradagi axborotlar va foydalanuvchining qulay muloqotini ta’minlashdan iborat.

Foydalanuvchi interfeysini yaratishda quyidagi bosqichlar amalga oshiriladi:

1) axborotlar (ob’ektlar) bilan amallarni bajarish, fayllar bilan ishlash va jarayonlarni amalga oshiruvchi buyruqlar tilini yaratish;

2) axborotlar (fayllar) va barcha tashki kurilmalarning yagona buyruqlar tizimini tashkil etish;

3) axborotlarni kiritish va chiqarish dasturlarining universalligi, foydalanishning soddaligi, ixchamligini ta’minlash;

4) xotiradagi ma’lumotlarni taxlil qilish va qayta ishlash imkoniyatlarini yaratish           

Xozirgi zamon jamiyatida axborotlar oqimi kun sayin kupayib bormoqda. Ayniqsa, bozor iqtisodiyoti sharoitida ba’zi turdagi axborotlarning dolzarbligi yanada oshmoqda. Masalan, jaxon bozoridagi bir barrel neftning baxosi qancha yoki bir tonna oliy sifatli paxtaning narxi qancha, kabi savollarga tez va tug’ri javob topish katta axamiyatga ega bo’ladi.

Bilim olish va bilim berish soxasida xam jiddiy uzgarishlar ro’y bermoqda va bu soxadagi axborotlar ko’pchilikda qiziqish uyg’otmoqda. Xullas, biror soxada tez va qisqa vaqt ichida eng kerakli bilimlarni uzlashtirish, ya’ni bilimlar bozoridagi munosabatlar jiddiy o’zgardi.

Bu borada pedagogik dastur vositalarini tuzish va undan dars jarayonida foydalanish bilim olish sifatini tubdan o’zgartiradi. Shunday ekan, darsdagi materialini tushuntirishdan boshlab, uyga vazifalarni berishgacha bo’gan barcha jarayonlarni avtomatlashtirish extiyoji tug’iladi.

Pedagogik dastur vositalarini tuzish uchun qanday texnik uskunalardan foydalaniladi? Pedagogik dastur vositalarini shartli ravishda uchta: uskunaviy dastur vositalari, nazorat qilish dastur vositalari va o’rgatishni takomillashtiruvchi dastur vositalari kabi asosiy guruxlarga ajratish mumkin.

Ulardan xar birining mazmuniga qisqacha to’xtalib o’tamiz.

Uskunaviy dastur vositalari foydalanuvchining qandaydir bir yo’nalishdagi masalalarni yechishga mo’ljallangan dastur qobiqlaridir (masalan, Power Point dasturi).

Nazorat qilish dastur vositalari, asosan, test dasturlaridan iborat bo’ladi va ma’lumotlar omboridagi savollardan foydalangan xolda yoki o’qituvchi tomonidan tuzilgan testlar asosida o’quvchilar bilimini nazorat qilish imkonini beradi.

O’qitishni takomillashtiruvchi dastur vositalariga predmet o’qituvchisi, psixolog, dasturchi, dizayner kabi kator mutaxassislar guruxi tomonidan ishlab chiqilgan dasturlar kiradi. O’qituvchi ular asosida predmetdagi tegishli mavzular bo’yicha dars jarayonini olib borishi mumkin. Bunday darslarni tashkil qilish o’quvchilarda shaxsiy qobiliyatlarni, ya’ni diqqat, kuzatuvchanlik, mantiq„fikrlash tezligi, xulosa chiqarish qobiliyati kabi qator ijobiy xususiyatlarning rivojlanishiga va dars samaradorligining oshishiga olib keladi.

Bilimlar ombori yoki pedagogik dastur vositalaridan dars yoki darsdan tashqari jarayonlarda foydalanish katta didaktik axamiyatga ega. Bunday dasturlardan foydalanishning afzallik tomonlari sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin: