Awil xojaliǵi ham biosfera Reje

Awil xojaliǵi ham biosfera

Reje:

1. 
   Ao`il xojaliǵin ximikatlastirio`din zarurligi
   
2. 
   Ao`il xojaliǵinda paydalanatuǵin ximiyaliq zatlar
   

Jumistin maqseti: Awil xojaliǵindi paydalanatuǵin pestitsidlar haqqinda bilimlerge iye boliw. Dala ameliyati. Laboratoriyada tajriybe otkerip koriw. Prezentatsiya slaydlari jardeminde uyreniw.

Kerekli asbap – uskeneler: Renli ham qara qaǵazlar, oshirgish., oqiw qollanba
Teoriyaliq material: Hazirgi kunde aw`il xojaliǵi tarawinda mineral toginler ham pestitsidlardan ken paydalanip kelgen. Aqibetinde tiri organizmler ortasindaǵi oz-ara baylanislardin buzilio`i, atirap-ortaliqtin pataslaniwi, ziyan keslerdin populyatsiyalarinin shidamli formalarinin kelip shiǵiwi, haliqti awir kesellikler menen keselleniwi uqsaǵan jaǵdaylar payda boladi.

Өsimliklerge azotli toginlerdi artiqsha darejede togiw olardin paqalin jatip qaliwi,ziyankesler ham keselliklerge beriliwshenligi artiwi ham de olardi qurǵaqshil ham suo`iqqa shidamliliq qasiyetleri paseytip ketiwi mumkin. Suwǵariliw protsessinde mineral toginler ham pestitsidlardin 20% suw menen juwilip ketedi.

Aziqliq shinshirlarina toginler ham toplanǵan ximiyaliq zatlar tiri organizmlerdi zaharlewi ham nabit boliwina alip keliwi mumkin.

Fosforli toginlerden artiqsha paydalaniw topiraqta strontsiy, uran, radiy, toriylardin tabiiy radioaktiv birikpelerdin toplaniwina sebep boladi.

Өsimliklerdi temir ham misti (rux) ozlestiriw qabileti paseyedi. Kaliyli toǵinler atirap-ortaliqqa onsha ziyan jetkermesede, biraq ol menen birge topiraqqa tusken jer asti suwlarina unamsiz etiwi mumkin.

Pestitsidlardan awil xojaliǵinda paydalaniw ham atirap ortaliq pataslaniwina alip keledi. Olar awil xojaliq eginlerinde bolatuǵin kesellikler, ziyankesler ham jabayi otlarǵa qarsi gureste paydalanadi. Olar samal menen alis araliqlarǵa tarqaladi. Bul zatlar ekologiyaliq aziqliq shinjirlarina otip topiraq ham suwdaǵi osimliklerge onan haywan ham quslarǵa aziq ham suw menen birge insan o rganizmge otedi. O`aqittin otiwi menen awil xojaliǵi ziyankesleri ham pestitsidlardin zaharli tasirine beyimlesedi.Atirap-ortaliq faktorlarina pestitsidlardin turaqliǵina olardi anǵurlim qawipli ekenliginen dalil beredi.

Basqa turdegi organizmler jardeminde xojaliqqa kereksiz organizm sanin kemeytiriw usili osimliklerdi biologiyaliq usilda qorǵaw dep ataladi.

JUMISTIN ORINLANIW BARISI:

1. Awil xojaliǵinda paydalanatuǵin mineral, organikaliq toginlerdin ,pestitsidlardin turleri, ahmiyeti ham olardin organizmlerge tasirin uyrenip tablitsani toltirin.

2. Biologialiq guresiw usillari ham olardin qasiyetleri haqqinda maǵliwmatlar toplan .

TAPSIRMALAR:

1-tapsirma. Awil xojaliǵinda paydalanatuǵin mineral, organikaliq toginlerdin, pestitsidlardin turleri, ahmiyeti ham olardin organizmlerge tasirin uyrenin ,1-2-tablitsalardi toltirin

2-tapsirma. Biologikaliq ǵuresiw usillari ham olardin qasiyetleri haqqinda maǵiliwmatlar toplap , 3-tablitsani toltirin.

1- tablitsa

Mineral toginler		Organikaliq toginler
Turleri	Natiyjeligi		Turleri	abzalliǵi

2-tablitsa

Pestitsid turleri	Organizmlerge tasiri

3-tablitsa

Biologiyaliq qarsi guresiw usillari	Qasiyetleri