Avtomobil yo‘llarini qurish va ulardan foydalanish sohasida ishlarni tashkil etishning ilg‘or xorijiy uslublarini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi prezident qarori qabul qilindi

1.2 AVTOMOBIL YO‘LINING ASOSIY TEXNIK-IQTISODIY

KO‘RSATKICHLARI

Yo‘l toifasining asosiy parametrlari SHNQ 2.05.02-07 ga asosan aniqlanadi.

• 
  2-jadval
  

№	Ko‘rsatkichlar	Qiymati	O‘lchov birligi
1	Yo‘lning toifasi	II
2	Harakat tasmasining soni	2	ta
3	Harakat tasmasining kengligi	3.5	m
4	Yo‘l yoqasining kengligi	1.75	m
5	Yo‘l yoqasining chetki tasma kengligi	0.75	m
6	Yo‘l yoqasining mustahkamlangan qismi kengligi	0.5	m
7	Yo‘l o‘qi bo‘ylab to‘siqlar o‘rnatilmaganda markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi	-	m
8	Yo‘l o‘qi bo‘ylab to‘siqlar o‘rnatilganda markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi	-	m
8	Ajratuvchi tasma chetidagi xavfsizlik tasmasining kengligi	-	m
9	Yo‘l poyining kengligi	12	m
10	Hisobiy tezlik	70	km/soat
11	Hisobiy harakat jadalligi	6000gacha	dona/sut

Avtomobil yo’lining nuqsonlar qaydnomasi 2-Jadval

№	Yul bo‘lagi		Uzunlik, m	Avtomobil yo‘lining TES ning mavjud holati	TEK oshirish bo’yicha chora-tadbirlar
	Boshi	Oxiri
	PK+	PK+
1	2	3	4	5	6
	PK 0+00	PK1+00	1000	1.1. Qoplama ravonligi, 3.2 sm/km-qoniqarli 1.2. Tishlashish koeffitsientiφ-0.2 havfli 1.3. Yo‘l to‘shamasi mustaxkamligiExaq-160 qoniqarli 1.4. Xavflilik koeffitsienti- Joriy ta’mirlash 1.5. Hisobiy tezlik koeffitsienti-kam havfli	Joriy ta’mirlash
	PK 1+00	PK2+00	2000	2.1. Qoplama ravonligi, 3.1 sm/km-qoniqarli 2.2. Tishlashish koeffitsientiφ- 1.5 havfli 2.3. Yo‘l to‘shamasi mustaxkamligiExaq- 180 qoniqarli 2.4. Xavflilik koeffitsienti- Joriy ta’mirlash 2.5. Hisobiy tezlik koeffitsienti-kam havfli	Joriy ta’mirlash
	PK 2+00	PK3+00	1000	3.1. Qoplama ravonligi, 3.7 sm/km-qoniqarli 3.2. Tishlashish koeffitsientiφ-1.7 havfli 3.3. Yo‘l to‘shamasi mustaxkamligiExaq- 178 qoniqarli 3.4. Xavflilik koeffitsienti- Joriy ta’mirlash 3.5. Hisobiy tezlik koeffitsienti-havfli	Joriy ta’mirlash
	PK 3+00	PK4+00	100	4.1. Qoplama ravonligi, 3.4 sm/km-qoniqarli 4.2. Tishlashish koeffitsientiφ- 2.1 havfli 4.3. Yo‘l to‘shamasi mustaxkamligiExaq- 189 qoniqarli 4.4. Xavflilik koeffitsienti- Joriy ta’mirlash 4.5. Hisobiy tezlik koeffitsienti-havfli	Joriy ta’mirlash

Kerakli materiallar sarifi
Eski qoplamaning qirqib olinadigan hajmini aniqlaymiz.
Bu erda:
L=5000 m; Yo’lning uzunligi
B=10.5 m; Qatlam eni
h=0,05 m; qirqiladigan qoplama qatlamining qalinligi
m³
II markali, B turdagi g‘ovak issiq asfaltbeton qorishma miqdorini topamiz.
Q_y.d=L·B·h·k_z·k_y·p=2000·7·0,08·1,19·1,01·1,85=2490 T
L=5000 m; Yo’lning uzunligi
B=9m; Qatlam eni
h=0,08 m; material qatlamining zichlangan holatdagi qalinligi,m
kz=1,19; materialning zichlanish koeffisienti
ky=1,01; materialning isrof bo’lish koeffisienti
p=1,85 t/m3 Hajm birligidagi massa
I markali, A turdagi zich issiq asfaltbeton qorishma miqdorini topamiz.
Q_m.d=L·B·h·k_z·k_y·p=5000·10.5·0,05·1,17·1,01·2,4=7444.7 T
L=5000 m; Yo’lning uzunligi
B=9 m; Qatlam eni
h=0,05 m; material qatlamining zichlangan holatdagi qalinligi,m
kz=1,17; materialning zichlanish koeffisienti
ky=1,01; materialning isrof bo’lish koeffisienti
p=2,4 t/m3 Hajm birligidagi massa
Yo‘l yoqasining mustahkamlash uchun kerak bo‘ladigan chaqiq tosh hajmini topamiz.
Bu erda:
L=5000 m; Yo’l yoqasining uzunligi.
B= 0.5 m; Qatlam eni
h=0,05 m; material qatlamining zichlangan holatdagi qalinligi,m
k_z=1,25; materialning zichlanish koeffisienti
k_y=1,05; materialning isrof bo’lish koeffisienti



Avtomobil yo‘llarini joriy ta’mirlash ishlarining texnologik jarayonlari hisobi ishlab chiqish va tashkil etish hisoblari.
Yo‘l to‘shamasini ta’mirlashning texnologik jaryonlari hisobi
I. Tayyorgarlik ishlari.
1. Belgilash ishlari.
2. Ta’mirlanayotgan yo‘lda harakatni tashkil etish.
3. Qoplamani norovon joylarining freza yordamida qirqish.
1. Buning uchun W –1000 (FRG) markali yo‘l frezasini tanlaymiz.
Bu erda:
V_r= 720 m/soat – ishchi tezligi.
b = 1,0 m – frezaning qirqish kengligi.
h_fr =0,05 m frezalash qalinligi
K_el= 1 – qatlam qalinligi hisobga oluvchi koeffsienti.
K_v = 0,75 – smenada vaqtdan foydalanish koeffsienti.
K_t = 0,70 – texnik ish unumdorlikdan ekspluatatsion ish
Frezaning ish unumdorligini topamiz:

m³/soat
Bir smenadagi ish unumdorligi:
m³/smena
Smenalar soni aniqlaymiz:

Foydali ish koeffsienti:

Ish vaqti: soat

Ish ko’lami: m/smena

2. Freza yordamida kesib olingan yo‘l qoplamasini ABZ ga tashib ketish.
Avtosamosval markasini – KAMAZ 55111
Berilgan:
q_a/s = 13 t – avtosamasval yuk ko‘tarish hajmi.
ρ = 2,4 t/m³ – ABZning zichligi;
L = 15 km – ABZni o‘rtacha tashish masofasi
V = 50 km/soat – avtosamasval harakat tezligi.
t_n = 0,22 s – ABZni avtosamosvalga yuklashga ketgan vaqt
t_r = 0,05 s – ABZni to‘kishga ketgan vaqt
K_v = 0,75 – smenada vaqtdan foydalanish koeffsienti.
K_t = 0,70 – texnik ish unumdorlikdan ekspluatatsion ish
Avtosamasval mashinasini ish unumdorligini topamiz:


Avtosamasvalni bir smenadagi ish unumdorligi topamiz:

Kerak bo‘ladigan avtosamasvallar sonini topib olamiz:

Foydali ish koeffsientini topamiz:

Ish vaqti: soat

3. Yo‘l qoplamasini ustki yuzasini changdan tozalash. Buning uchun PUM-1 tozalash mashinasini tanlaymiz.
Bu erda:
v = 2,8 m – tozalash kengligi.
a = 0,2 m izni qoplash kengligi.
L = 5 km – bo‘shatib ketish masofasi.
V_p= 13 km/soat – ishchi tezligi.
Q = 1 m³ – bunker hajmi.
f = 50 g/m² – ifloslanishi.
n= 2 – bir izdan utish soni.
V = 50 km/soat – avtomobil tezligi.
t_p = 0,005 s – qushni tomonga utish uchun ketgan vaqt.
K_v = 0,75 – smenada vaqtdan foydalanish koeffsienti.
K_t = 0,75 – texnik ish unumdorlikdan ekspluatatsion ish
Bunkerni to’ldirishga ketgan vaqt:

Supuruvchi mashinaning ish unumdorligini topamiz:


Bir smenadagi ish unumdorligi topamiz.
m²/smena
Talab qilinadigan chang tozolovchi mexanizim sonini topamiz.
ta
Foydali ish koeffsientini topamiz.

Ish vaqti: soat