Avtomobil XX asr sivilizatsiyasining yorqin ramzi hisoblana-di. Transportsiz, jumladan, avtomobil transportisiz xalq xo‘jaligini tasavvur etib bo‘lmaydi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Kodirov S. M., Nikitin S. E. Avtomobil va traktor dvigatellari. – T.: O‘qituvchi, 1992. – 152 b.
   
2. 
   Лышко Г. П. Топливо исмазочные материалы. – М.: Агро-про-
   

миздат, 1985. – 336 с.

3. 
   Итинская Н. И., Кузнецов Н. А. Спровочник по товливу, маслам
   

• 
  техническим жидкостям. – М.: Колос, 1982.
  

4. 
   Итинская Н. И., Кузнецов Н. А. Автотракторные эксплуатаци-он-ныематериалы. – М.: Агропромиздат, 1987. – 271 с.
   
5. 
   Павлов В. П., Заскапько П. П. Автомобильные эксплуатацион-ные материалы. – М.: Транспорт, 1982. —205 с
   

4. 
   Химики – автолюбителям: Справ, изд. / Б. Б. Бобович, Г. В. Бровак, Б. М. Бунаковидр. – П.: Химия, 1989. – 320 с.
   

4. 
   Карбонович И. И. Экономия автомобильного топлива: Опыт и проблемы. – М.: Транспорт, 1992. – 145 с.
   

4. 
   Кац A. M. Окраска автомобилей на автотранспортных и авто-ремонтных предприятиях. – М : Транспорт, 1986, – 112 с.
   

316 317

						2.		9.		Benzinning aktiv yemirilish ko‘rsatkichlari......................		46
						2.		10. Benzin tarkibidagi mexanik aralashmalar
						va suvning miqdori....................................................................						48
		MUNDARIJA				2.		11. Benzinlarning turlari va markalari...................................					50
						2.		12. Suvli benzin emulsiyalarini ishlatish...............................					57
KIRISH......................................................................................			3						III BOB. AVTOMOBIL DIZEL YONILG‘ILARI
		I BOB. NEFT TO‘G‘RISIDA QISQACHA				3.		1.		Dizel yonilg‘isiga qo‘yiladigan asosiy
		MA’LUMOT VA UNDAN OLINADIGAN				ekspluatatsion talablar...............................................................						59
		MAHSULOTLAR. AVTOMOBIL YONILG‘ILARI				3.		2.		Dizel yonilg‘isining qovushoqligi.....................................		61
1.	1.	Neft haqida umumiy ma’lumotlar.....................................		9		3.		3. Yonilg‘ining o‘z-o‘zidan alangalanishi.............................					63
						3.		4.		Dizel yonilg‘isining o‘z-o‘zidan alangalanishini
1.	2.	Neftning kimyoviy tarkibi.................................................		10		oshirish uslublari.......................................................................						66
1.	3.	Neftdan avtomobil yonilg‘ilarini				3.		5.		Dizel yonilg‘isining xiralashish va qotish harorati............		67
olishning asosiy usullari............................................................			15		3.		6.		Dizel yonilg‘isining bug‘lanuvchanligi.............................		70
1.	4. Yonilg‘ini tozalash usullari................................................			18		3.		7.		Dizel yonilg‘isining kimyoviy tarkibi...............................		72
						3.		8.		Dizel yonilg‘ilarining metallarga korrozion ta’siri............		74
II BOB. AVTOMOBIL BENZINLARI			22		3.		9.		Dizel yonilg‘isi tarkibidagi mexanik
					aralashmalar va suv...................................................................						76
2.	1. Avtomobil benzinlariga qo‘yiladigan					3.		10. Dizel yonilg‘isi xossalarining qurum
						hosil bo‘lishiga ta’siri................................................................						79
ekspluatatsion talablar...............................................................			22		3.		11. Dizel yonilg‘ilarining turlari va ishlatilishi.....................					80
2.	2. Avtomobil benzinlarining zichligi, qovushoqligi,
sirt taranglik kuchi va issiqlik sig‘imi.......................................			25
2.	3. Avtomobil benzinlarining bug‘lanuvchanligi							IV BOB. GAZSIMON AVTOMOBIL YONILG‘ILARI,
va fraksion tarkibi......................................................................			29						NEFTMAS YONILG‘ILARNING YARATILISHI
2.	4.	Benzinni fraksion tarkibi bo‘yicha baholash.....................		31
2.	5. Yonilg‘ining normal va detonatsion yonishi......................			36		4.		1.		Gazsimon yonilg‘ilar.........................................................		84
2.	6.	Benzinning detonatsiyaga chidamliligini baholash...........		39		4.		2.		Suyultirilgan uglevodorod gazi.........................................		89
2.	7.	Oktan sonini antidetonatorlar yordamida oshirish............		41		4.		3.		Siqilgan gaz.......................................................................		92
2.	8.	Benzinning kimyoviy turg‘unligi......................................		43		4.		4.		Ichki yonuv dvigatellari uchun muqobil yonilg‘ilar..........		95
		318								319

			V BOB. AVTOMOBIL MOYLARI
5.	1.	Motor moylari....................................................................		102
5.	1.	1.	Moylarning olinishi va tarkibi.......................................	102
5.	1.	2.	Moyning vazifasi va turlari...........................................	106
5.	1.	3.	Moyning qotish harorati va uni pasaytirish usullari......	109
5.	1.	4.	Moylarning qovushoqlik xossalari................................	109

5. 
   1. 5. Moyning turg‘unligi, korroziyaga qarshi xossalari hamda moy tarkibidagi mexanik aralashmalar
   

va suvning miqdori....................................................................					113
5.	1.	6.	Moylarga qo‘shiladigan qo‘shilmalar............................		115
5.	1.	7.	Dvigatellarda ishlatiladigan moylar,
ularning ishlash sharoitlari va xossalari....................................					120
5.	1.	8.	Motor moylarining markalanishi...................................		123
5.	1.	9.	Benzinli dvigatellar uchun moylar................................		128
5.	1.	10.		Dizellar uchun motor moylari.....................................	130
5.	1.	11. Dvigatelning ishlash jarayonida moylarning
boshlang‘ich xossalarining o‘zgarishi.......................................					134
5.	1.	12.		Motor moylarini almashtirish muddatlari....................	136
5.	1.	13.		Ishlatilgan moylarni regeneratsiya qilish.....................	137
5.	2. Transmission moylar.........................................................				138
5.	2.	1.	Transmission moylar va ularning xaususiyatlari...........		138
5.	2.	2.	Transmission moylarning markalanishi.........................		146

VI BOB. AVTOMOBIL PLASTIK SURKOV MOYLARI

6.	1.	Plastik surkov moylarining umumiy xususiyatlari............	152
6.	2.	Plastik surkov moylarining mexanik
xususiyatlarini baholash usullari...............................................			153
6.	3.	Plastik surkov moylarining vazifasi va
ularning sifatiga qo‘yilgan asosiy talablar.................................			155
		320

6.	4.	Surkov moylarining bug‘lanuvchanligi,
kolloid, mexanik va kimyoviy turg‘unligi.................................			158
6.	5.	Plastik surkov moylarining markalanishi va ishlatilishi....	159
		VII BOB. AVTOMOBIL UCHUN
		MAXSUS SUYUQLIKLAR
7.	1.	Dvigatellarning sovitish tizimlarida ishlatiladigan
suyuqliklar va ularga qo‘yiladigan talablar...............................			167
7.	2.	Suvni sovituvchi suyuqlik sifatida ishlatish......................	169
7.	3.	Suvni yumshatish usullari..................................................	172
7.	4.	Past haroratda muzlaydigan suyuqliklar............................	174
7.	5.	Gidravlik tizimlar uchun suyuqliklar.................................	178
7.	6. Tormoz suyuqliklari...........................................................		180
7.	7. Amortizator suyuqliklari....................................................		186

VIII BOB. AVTOMOBIL TRANSPORTIDA YONILG‘I, SURKOV MATERIALLARI VA MAXSUS SUYUQLIKLARNING ISHLATILISHINI OQILONA TASHKIL QILISH

8. 1. Avtomobil transportida yonilg‘i va surkov

materiallarining ishlatilishini tashkil qilish 189

8. 
   2. Avtotransport xo‘jaliklarida yonilg‘i, surkov materiallari va maxsus suyuqliklarni qabul qilish,
   

saqlash va tarqatishni tashkil qilish...........................................		190
8.	3. Ishlatilgan moylarni yig‘ish, saqlash va
qayta ishlashga topshirish..........................................................		194
8.	4. Avtotransport korxonalarida neft mahsulotlari
va texnik suyuqliklarning sifatini nazorat qilish.......................		200
8.	5. Yonilg‘i va moylash materiallarini hisobga olish..............	208
	321

8.	6. Yonilg‘i va moylash materiallarining
sarfini me’yorlash......................................................................						210
8.	7. Yonilg‘i va moylash materiallarini tejash..........................					213
8.	8. Yonilg‘i va moylash materiallari sifatini tiklash................					219
				IX BOB. ASOSIY EKSPLUATATSION
				MATERIALLARNING ZAHARLILIGI
				VA TEZ ALANGALANUVCHANLIGI
				(YONG‘IN JIHATDAN XAVFLILIGI)
9.	1. Yonilg‘i-moylash materiallari va maxsus
suyuqliklarning zaharliligi.........................................................						222
9.	2. Yonilg‘i moylash materiallarining yong‘in
va portlash jihatdan xavfliligi va elektrlanishi...........................						230
9.	3. Atrof muhitni muhofaza qilish...........................................					233
X BOB. REZINA MATERIALLARI.....................................						237
10.		1.	Rezinalar haqida umumiy ma’lumotlar...........................		237
10.		2.	Kauchuk ishlab chiqarish................................................		238
10.		3.	Rezina materiallar olish...................................................		241
10.		4.	Rezinaning fizikaviy-mexanikaviy xossalari...................		247
10.		5.	Rezina materiallar xususiyatlarining
harorat ta’sirida o‘zgarishi.........................................................						257
10.		6.	Eskirish jarayonida rezina
xususiyatlarining o‘zgarishi.......................................................						262
10.		7.	Rezinalar xususiyatlarining suyuqliklar
ta’sirida o‘zgarishi.....................................................................						264
10.		8. Avtomobil shinalarini ta’mirlash uchun materiallar........				264

XI BOB. LOK-BO‘YOQ MATERIALLARI

VA ULAR ASOSIDAGI QOPLAMLAR

11.	1.	Lok-bo‘yoq materiallari haqida umumiy ma’lumotlar....	266
11.	2.	Lok-bo‘yoq qoplami hosil qilish.....................................	267
11.	3.	Lok-bo‘yoq materiallari va ular asosidagi
qoplamlarni markalash..............................................................				271
11.	4. Asosiy lok-bo‘yoq materiallari........................................		273
11.	5.	Gruntovka........................................................................	281
11.	6.	Shpaklovka......................................................................	283
11.	7.	Erituvchilar......................................................................	285
11.	8.	Lok-bo‘yoq materiallarining sifatini
tavsiflovchi ko‘rsatkichlar.........................................................				287
11.	9.	Lok-bo‘yoq materiallarini ishlatishda
xavfsizlik choralari....................................................................				291
		XII BOB. SINTETIK YELIMLAR, QOPLOVCHI,
		QISTIRMA, ELEKTROIZOLATSION VA
		YOG‘OCH MATERIALLAR
12. 1. Sintetik yelimlar..............................................................				295
12. 2. Qoplama materiallar........................................................				305
12. 3. Qistirma va zichlovchi materiallar..................................				309
12. 4. Elektroizolatsion materiallar............................................				311
12. 5. Yog‘och materiallar.........................................................				312
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR..................................				317

322 323

K. J. MATKARIMOV, B. J. MAHMUDOV,


A. A. NORQULOV


Avtomobillarda


ishlatiladigan


ashyolar


Kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qo'llanma

«NOSHIR»–TOSHKENT–2013

Muharrir J. Qo‘nishev

Texnik muharrir D. Mamadaliyeva

Badiiy muharrir Sh. Odilov

Musahhih S. Safayeva

Sahifalovchi S. Po‘latov

Nashriyot litsenziyasi AI № 200, 28. 08. 2011- y.

Bosishga ruxsat etildi 10. 09. 2013. Bichimi 60 × 84 1/₁₆.

«Times New Roman» garniturasi. Ofset qog‘ozi.

Ofset bosma usulida chop etildi. Shartli b. t. 20,25.

Adadi 1000 nusxa. Buyurtma № 69.

«NOSHIR» O‘zbekiston–Germaniya qo‘shma

korxonasi nashriyoti

100020, Toshkent sh., Langar ko‘chasi, 78.

«NOSHIR» O‘zbekiston–Germaniya qo‘shma

korxonasi bosmaxonasida chop etildi

100020, Toshkent sh., Langar ko‘chasi, 78.