Avtomobil indd

Antikorrozion qo‘shilmalar 
metall detallar sirtida korrozion-
aktiv moddalarning metallga ta’siriga to‘sqinlik qiluvchi 
pardalar hosil qiladi. Bu pardaning qalinligi, xususiyatlari va 
hosil bo‘lish tezligi qo‘shilmaning kimyoviy tarkibi va ta’sir 
sharoitiga bog‘liq. Bu parda sirtni yeyilishdan, tirnalish, 
qirilish va toliqib yemirilishdan saqlaydi. Qo‘shilmalarning 
ikkinchi ta’sir yo‘li – bu oltingugurtli yonilg‘ini yonish va 
moyni oksidlanish natijasida hosil bo‘lgan korrozion-agressiv 
mahsulotlarni neytrallashdir. 
Antikorrozion qo‘shilmalar sifatida quyidagi birikmalar 
ishlatiladi: tributilfosfit, trifenil fosfit, oltingugurtlashgan moy 
va boshqalar. 
Moylarning oksidlanishga va korroziyaga qarshi xossalarini 
yaxshilashda ÄÔ-11, ÂÍÈÈÍÏ (Neftni qayta ishlash bo‘yicha 
Butun Rossiya ilmiy tadqiqot institutining ruscha nomlanishi 
bosh harflaridan olingan) -354, ÂÍÈÈÍÏ-715, ÄÔÁ, A-22, 
ÄÔ-1 va boshqa markadagi qo‘shilmalardan foydalaniladi.
Yuvuvchi disperslovchi
qo‘shilmalar. 
Moyning oksidlanish 
mahsulotlari va iflosliklarni erimagan holda tutib, dvigatel 
detallarining kerakli tozaligini ta’minlash xususiyati 
yuvish 
xossalari
 
deb ataladi. Qo‘shilmalar qo‘shilmagan motor 
moylarining bu xossasi taxminan bir xil va yetarli darajada 

---

132
133
emas. Dvigatel detallari harorati yuqori bo‘lganligi tufayli 
ular bunday moyda ishlay olmaydi: moyning oksidlanishi 
natijasida zarralari o‘zaro birikib yiriklashib, silindr-porshen 
guruhining issiq detallariga o‘tiradi, ya’ni lok va qurum hosil 
bo‘lishi natijasida ular tezda ishdan chiqadi, shuning uchun 
buning oldini olish maqsadida moylarga yuvish qo‘shilmalari 
qo‘shiladi. 
Yuvish xususiyatiga ega bo‘lgan qo‘shilmalar oksidlanish 
mahsulotlarining yiriklashishiga to‘sqinlik qiladi. Qo‘shilma 
molekulalari zarralarni o‘rab olib, ularning sirtida bir xil ishorali 
zaryadlar hosil qiladi. Bu zaryadlar bir-birini itarishi natijasida 
zarralar o‘zaro yopishmaydi. Keyinchalik ular dvigatelning 
filtrlovchi qurilmalarida ushlanib qoladi. 
Samaradorligi yuqori bo‘lgan qo‘shilmalar hosil bo‘lgan 
qurumni ma’lum darajada yo‘qotish xususiyatiga ega. 
Yuvuvchi qo‘shilmalar sifatida har xil sulfokarbon 
kislotalar ning tuzlari, shuningdek, alkilfenolatlar, kukunsiz 
va kamkukunli polimerli qo‘shilmalar, ko‘p kukunli, yuqori 
ishqoriy sulfonatlar, alkilfenolyatlar, fosfatlar va boshqalar 
ishlatiladi. 
Dastlab moylash materialiga yuvuvchi va korroziyaga 
qarshi komponentlardan tashkil topgan sulfonat qo‘shilma 
ÀÇÍÈÈ–4 dan foydalanilgan. Bu qo‘shilma dizel moylariga 
3–5 foiz miqdorida qo‘shilgan. 
Kukunsiz va kam kukunli qo‘shilmalar sifatida ÑÁ–3, 
CK–3 kabi qo‘shilmalardan, kukunli qo‘shilma sifatida 
MACK qo‘shilmasidan, yuqori ishqoriy qo‘shilma sifatida 
ÂÍÈÈÍÏ–121 qo‘shilmasidan foydalaniladi. Shuningdek, 
moylarning yuvish xossalarini yaxshilash uchun ularga 
ÊÍÄ, S–150, ÈÑÊ, ÂÍÈÈÍÏ–360, ÂÍÈÈÍÏ–714, 
ÌÀÑÌÀ–1603 va boshqa qo‘shilmalar qo‘shiladi. 
Qo‘shilmalarning turi va miqdorini to‘g‘ri tanlash dvigatel 
detallari sirtida o‘tirindilar hosil bo‘lishini kamaytiradi va buning 
natijasida ularning uzoq vaqt ishonchli ishlashini ta’minlaydi.