Avtomobil indd

Nazorat savollari:
1. Rezina materiallarning avtomobiisozlikda ishlatilishi qanday 
ijobiy natijalar beradi?
2. Rezinaning tarkibiga qanday moddalar kiradi?
3. Tabiiy va sun’iy kauchuklarning asosiy farqlari nimalardan 
iborat?
4. Vulkanizatsiyalash jarayonini tushuntirib bering. 
5. Umumiy ishlarga mo‘ljallangan va maxsus rezinalar qanday 
xossalarga ega?
6. Rezinalardan yelim olish jarayoni qanday kechadi? 
7. Rezinaning qanday turlari mavjud?
8. Rezinaning cho‘zilishdagi mustahkamligi, nisbiy va qoldiq uza-
yishi qanday?
9. Rezinaning qattiqligi haqida aytib bering. 
10. Rezina materiallar xususiyatlarining harorat ta’sirida o‘zgarishi 
qanday kechadi? 
11. Rezinaning eskirishi haqida gapirib bering. 
12. Rezina materialarga suyuqliklar qanday ta’sir ko‘rsatadi?
XI BOB. 
 LOK-BO‘YOQ MATERIALLARI VA ULAR 
ASOSIDAGI QOPLAMLAR
11. 1. 
Lok-bo‘yoq materiallari haqida umumiy ma’lumotlar
Lok-bo‘yoq qoplamalar metallarni korroziyalanishdan 
saqlabgina qolmasdan, yog‘ochni chirish va namiqishdan 
asraydi, ular ning tashqi ko‘rinishini ko‘rkamlashtiradi. 
Avtomobillar, qishloq xo‘jaligi mashinalari va turli texnologik 
uskunalarning 85 foizdan ortiq qismi lok va bo‘yoqlar bilan 
bo‘yaladi. Bundan tashqari, bo‘yalgan buyumlar elektr 
izolatsiyalash va issiqdan saqlash xossalariga ega bo‘ladi. 
Lok-bo‘yoq materiallari detallarning yuzalarini yupqa 
qatlam bilan qoplash uchun xizmat qiladi. Bu qatlam 
lok-
bo‘yoq qatlami 
deb yuritiladi. Lok-bo‘yoq qatlami ham 
boshqa turdagi metallmas va metall qoplamalar kabi buyum 
hamda konstruksiyalarni tashqi muhit ta’siridan asrash 
va ularga ko‘rkam ko‘rinish berish uchun xizmat qiladi. 
Avtomobilsozlikda ulardan metallarni korroziyadan, yog‘ochni 
chirishdan asrash hamda ularning tashqi ko‘rinishini ko‘rkam 
qilish maqsadida foydalaniladi. 
Hosil qilingan qatlamlar ularga qo‘yilgan talablarga javob 
be rishi va uzoq muddat ishlashi uchun quyidagi talablarga 
javob be rishi:
– bo‘yaladigan sirt bilan mustahkam bog‘lanishi, ya’ni 
yuqori adgeziya xususiyatiga ega bo‘lishi lozim;
– yetarli darajada yuqori mustahkamlik, qattiqlik va 
zarur elastiklikka ega bo‘lishi kerak. Elastikligi yetishmagan 
hollarda me xanik yoki harorat ta’sirida vujudga keladigan 
deformatsiyalanish natijasida qoplamda yoriq va darzlar 
vujudga keladi;
– imkoniyat darajasida nam, suyuqlik va gaz bug‘lari, 
quyosh nurini kam o‘tkazishi va ular ta’sirida o‘z xususiyatlarini 

---

298
299
yo‘qotmasligi zarur. Qoplamning suv va uning bug‘i, havo va 
quyosh nuri ta’siriga chidamliligi