Avtomobil indd

Past haroratlarda muzlaydigan suyuqliklarning
asosiy xususiyatlari
Ko‘rsatkichlar
«Tosol»
«
Лена
»
Kon-
sen-
trant
A–40
A–65M
ОЖ
-
К ОЖ
–40
ОЖ
–65
Rangi
Ko‘kish-yashil
Qizil
Sarg‘ish-yashil
Zichligi 20°C da, 
kg/m
3
1120–
1140
1075–
1085
1085–
1095
1120–
1150
1075–
1085
1085–
1100

---

204
205
Kristallanishning 
bosh lanish harora-
ti, °C (ko‘pi bilan)
–11,5
–40
–65
–35
–40
–65
Qaynash harorati, 
°C
+170
+108
+115
+160
+100
+100
Kinematik qovu-
shoqligi, m
2
/s 
–30 °C da
–
56,5
96,3
–
–
–
–20 °C da
–
4,3
6,2
–
–
–
+50 °C da
–
1,9
2,5
–
–
–
Ishqorlilik zaxira-
si, sm
3
, ko‘pi bilan
10
10
10
10
10
10
Korroziya ta’siri-
da metall plas-
tinkalar massasi-
ning 
o‘zgarishi, 
mg/sm
2
, 
ko‘pi 
bilan:
mis
10
10
10
7
7
7
kavshar
12
12
12
12
12
12
aluminiy
20
20
20
10
10
10
cho‘yan
10
10
10
7
7
7
Tarkibi, % hiso-
bida
etilenglikol
96
58–66
60–64
96
56
65
suv
3,0
34
35
3
44
35
qo‘shilmalar
6–7
3–3,5
3,5–4
–
–
–
Hozirgi kunda respublikamizda «Texaco» firmasi bilan 
hamkorlikda Havoline extended life coolant sovutish suyuqliklari 
ishlab chiqarilib, chet eldan keltirilgan va o‘zimizda ishlab 
chiqarilgan avtomobillarni sovutish tizimida keng qo‘llanilmoqda. 
Navoline extended life coolant etilengilikol asosidagi sovitish 
suyuqligi bo‘lib, haroratli va zanglashga qarshi xususiyati yax-
shilangan (7.2-jadval). Xususiyatlari yaxshilanishining asosiy 
sa babi unga zanglashga qarshi alifatik kislota qo‘shilgan. Bu 
aluminiy qorish mali va boshqa metallardan ishlangan bloklarning 
jadal zangla shidan saqlaydi. Suyuqlik tarkibidagi karbon kis-
lotalari hamma turdagi zanglashlardan saqlaydi hamda yuk 
avtomobillarini va avtobuslarning 650000 km, (8000 soat), yengil 
avtomobillarning 250000 km (2000 soat) samarali ishlashini 
ta’minlaydi. Bu turdagi antifrizlarni yuqorida ko‘rsatilgan mud-
datlarda yoki 5 yildan kam bo‘lmagan muddatlarda almashtirish 
tavsiya etiladi. 
7. 2-jadval
Havoline extended life coolant sovutish suyuqliklarini
texnik tavsifnomasi
Ko‘rsatkichlar 
ASTM 
uslubi
Havoline 
extended life 
coolant
ASTM 3306 ga 
qo‘yilgan talab
Etilenglikol miqdori, %
–
93,0
Asosiy
komponent
Boshqa glikollar miqdori, %
–
0,5 dan ko‘p 
emas
5 dan ko‘p emas
Ingibitor miqdori,% 
–
5
–
Suv miqdori, % ko‘p emas
D1123
5
5
Kulligi, %
D1119
1,1
5 dan ko‘p emas
Nitritlar, aminlar, fosfatlar, borat-
lar, silikatlar, %
–
0
–
Rangi 
–
To‘q sariq 
(Oranj )
–
Solishtirma sig‘imi, 15°C da g/sm
3
D1122
1,116
1,110–1,145
Solishtirma sig‘imi, 20°C da g/sm
3
D1122
1,113
–
Qaynash nuqtasi, °C
D1120
180
>163
Ishqorlilik zaxirasi (pH 5,5)
D1121
6,2
pH 20°C
D1287
8,6
–
Sinish ko‘rsatkichi, 20°C
D11218
1,430
–
Saqlashda turg‘unligi, 20°C
–
3 yil
1 yil
Havoline extended life coolant sovutish suyuqligi muzlash 
haroratining tarkibga bog‘liqligi:
7. 1-jadvalning davomi

---

206
207
Antifriz, %
Suv, % 
Muzlash harorati, 
°C
35
65
–22
50
50
–38
70
30
–69
100
0
–20
Respublikamizda ishlab chiqarilayotgan avtomobillar uchun 
tavsiya etiladigan sovituvchi suyuqliklari va ularni almashtirish 
muddatlari haqidagi ma’lumot 7. 3- jadvalda keltirilgan. 
7. 3-jadval
Respublikamizda ishlab chiqarilayotgan avtomobillar uchun
tavsiya etiladigan sovituvchi suyuqliklari haqida ma’lumot
Avtomobil 
markasi
Tavsiya etiladigan sovi-
tuvchi suyuqligi markasi
Sovituvchi suyuqligini
almashtirsh muddati
Matiz
Etilenglikol 
aosidagi 
s u y u q l i k
Har 40000 km yo‘l bosib o‘tilganida 
yoki har 2 yilda almashtiriladi. 
Spark
Organik kislotalar asosi-
dagi LLC antifrizi
Har 30000 km yo‘l bosib o‘tilganida 
yoki har 2 yilda almashtiriladi. 
Nexia
Etilenglikol aosidagi su-
yuq lik
Avtomobil har 10000 km yo‘l bosib 
o‘tganda yoki 6 oy suyuqlik sathi 
tekshiriladi. Har 40000 km yo‘l 
bosib o‘tilganida yoki har 2 yilda al-
mashtiriladi. 
Lacetti
Etilenglikol aosidagi Dex-
cool sovituvchi suyuqligi
Avtomobil har 10000 km yo‘l bosib 
o‘tganda yoki 6 oy suyuqlik sathi 
tekshiriladi. Har 40000 km yo‘l 
bosib o‘tilganida yoki har 2 yilda al-
mashtiriladi. 
Captiva
Etilenglikol aosidagi Dex-
cool sovituvchi suyuqligi
Har 50000 km yo‘l bosib o‘tilganida 
yoki har 2 yilda almashtiriladi. 
Malibu
Etilenglikol aosidagi Dex-
cool sovituvchi suyuqligi
Har 50000 km yo‘l bosib o‘tilganida 
yoki har 2 yilda almashtiriladi. 
Cobalt
Etilenglikol aosidagi Dex-
cool sovituvchi suyuqligi
Har 50000 km yo‘l bosib o‘tilganida 
yoki har 5 yilda almashtiriladi. 
Respublikamizda Rossiyaning «ËÓÊÎÈË» kompaniyasi 
tomonidan ishlab chiqarilgan Ultra G12, Ekstra G 11, Tosol 
super A40 va Tosol super A65 markali, Shell kompaniyasi 
tomonidan ishlab chiqarilgan GlycoShell va GlycoShell SF 
sovituvchi suyuqliklardan hamda Mannol belgisi ostidagi 
Antifreeze bis –40°C AF12+, Antifreeze bis –40°C AG11, 
Antifreeze bis –40°C AG13, Hightec antifreeze AG13, Longlife 
antifreeze AF12+, Longterm antifreeze AG11 markali va 
boshqa sovituvchi suyuqliklardan foydalanilmoqda.