Avtomobil elektr jihozlarini ishlatish, diagnostika qilish va

Kontaktlar tutashib turish burchagini sozlash. 
Almashlab ulash
(12)
«Óãîë êóëà÷êà» holatiga qo‘yiladi. Òaqsimlagich qopqog‘i va
rotor yechib olinadi. Startyor yordamida tirsakli val aylantiriladi va
buragich 
(14)
«Ðàçìåð» yordamida ossillograf ekrani bo‘yicha tasvir
kengaytiriladi. Uzgich kontaktlari orasidagi tirqish o‘zgartirilib,
kontaktlar tutash burchagi kerakli qiymatiga erishiladi.
Uzgich qirralarini tekshirish.
Almashlab ulagich 
(12) 
«Íàëîæå-
íèå I» holatiga qo‘yiladi. Òirsakli val aylanishlari 1000 
l
/daqiqaga
ko‘tariladi. Boshqaruv buragich 
(14) 
«Ðàçìåð» ossillograf ekrani
bo‘yicha tasvir kattalashgunga qadar buraladi. Ossillograf ekra-
nida uzgichning barcha qirralaridagi kuchlanish aks etadi. Bu tas-
virning ekran 
A 
sohasidagi o‘zaro asinxronligi yoki xiralashuvi
kulachok qirralarining yemirilganligini aniqlaydi. O‘zgarish 2° dan
yuqori bo‘lsa, kulachok yemirilgan hisoblanadi.
O‘t oldirish g‘altagi ikkilamchi chulg‘amini tekshirish.
Almashlab
ulagich 
(12)
«I öèëèíäð II» holatiga qo‘yiladi. Boshqaruv buragich
(14)
«Ðàçìåð» ossillograf ekrani bo‘yicha tasvir kattalashgunga
qadar buraladi. Agar tasvir 5.2-rasmdan farqlansa, bu o‘t oldirish
g‘altagi ikkilamchi chulg‘amida nosozlik yoki g‘altakdan taqsim-
lagichgacha bo‘lgan simda uzilish borligini bildiradi.
Barcha silindr yuqori kuchlanish zanjirini tekshirish. 
Almash-
lab ulagich 
(12)
«Íàëîæåíèå II» holatiga qo‘yiladi. Boshqaruv
buragich 
(14)
«Ðàçìåð» ossillograf ekrani bo‘yicha tasvir kat-
talashgunga qadar buraladi (5.2-rasm bilan bir xilda). Agar ossil-
logramma farqlansa, bu yuqori kuchlanish o‘tkazgichlarida izo-
latsiyaning buzilishi yoki zanjirda uzilish borligini bildiradi.
O‘t oldirish shamlarini tekshirish.
Almashlab ulagich 
(12)
«15 KV» holatiga qo‘yiladi. Buragich 
(14)
yordamida ossillograf
ekranida barcha shamlar kuchlanishi ko‘rinishiga erishiladi, birinchi
silindr shami kuchlanishi tasviri ekran oxirida, qolgan shamlar
kuchlanishlari esa chapdan o‘ngga silindrlar ishlash tartibiga bog‘-
liq joylashgan. Har bir sham teshib o‘tish kuchlanishi 6—10 kV
bo‘lishi va bir-biridan 3 kV dan ortiq farq qilmasligi kerak.
Òeshib o‘tish kuchlanishining 4-shamda pastligi sham elek-
trodlari orasi tirqishi kichikligi yoki qurum bosganligini bildiradi.
Bu kuchlanishning 3-shamda kattaligi tirqish kattalashganligi yoki
tirqish kattaligi (taqsimlagich rotori ifloslanganligi, markaziy elek-

---

123
trodning yaxshi joylashtirilmaganligi)ni bildiradi. Òirsakli val-
ning turli chastotalarida teshib o‘tish kuchlanishi umumiy qiy-
matning 2/3 miqdoridan oshmasligi kerak.
O‘t oldirish g‘altagi ikkilamchi kuchlanishini aniqlash.
Almashlab
ulagich 
(12)
«30 KV» holatiga qo‘yiladi. Birorta sham o‘tkazgichi
ajratib olinib, 30 KV shkala bo‘yicha qiymati aniqlanadi. Bu qiy-
mat 15—18 kV.dan kam bo‘lmasligi lozim.
Ilgarilatish burchagini tekshirish va sozlash.
Vakuum rostlagich
shlangasi ajratiladi. Òirsakli val kichik aylanishlar bilan aylanti-
riladi. Almashlab ulagich 
(26) 
«Îïåðåæåíèå» holatiga qo‘yiladi.
Stroboskop yoritgichi dastagi 
(3)
buralib ishga tushiriladi. Stro-
boskop yoritgichi impulsli nur berishi kerak. Yoritgich bilan tir-
sakli val moxovigi belgisi yoritiladi. Stroboskopik effekt natijasida
bu belgi qo‘zg‘almas bo‘lib ko‘rinadi. Dastak 
(3)
ni burab moxovik
belgisini karter belgisiga moslashtiriladi. Shkala 
(20)
bo‘yicha
ilgarilatish burchagi aniqlanadi. Agar bu burchak tavsifnomaga
to‘g‘ri kelmagan hollarda yoritgich buragichi 
(3)
ni burab, qurilma
ko‘rsatkichi 20 (

) yordamida kerakli qiymatga erishiladi, so‘ngra
uzgich-taqsimlagich korpusini burab, belgi va stroboskop yoritgichi
moslashtiriladi.
Markazdan qochma rostlagichni tekshirish.
Vakuum rostlagich
shlangasi ajratiladi. Òirsakli val kichik aylanishlar bilan aylanti-
riladi. Òirsakli val aylanishlar chastotasi sekin-asta oshirilib, mo-
xovik belgisi stroboskop yorug‘ligidan siljishiga erishiladi. Òaxo-
metr 
(21)
yordamida rostlagich ishlay boshlanishi aniqlanadi.
Òirsakli val aylanishlar chastotasini oshirib belgi qo‘zg‘alishi to‘xta-
shiga erishiladi va rostlagich ta’sirining tugashi aniqlanadi. Aylanishlar
chastotasi qayd qilinadi. Buragich 
(3) 
yordamida belgi moslashtiri-
ladi va shkala 
(20)
orqali ilgarilatish burchagi o‘lchanadi. Olingan
qiymatlar uzgich-taqsimlagich tavsifnomasi bilan solishtiriladi.
Vakuum rostlagich ishlashini tekshirish.
Òirsakli val aylanishlar
chastotasini markazdan qochma rostlagich ta’sir etmas darajada oshi-
riladi. Stroboskop yordamida moxovik belgisini qo‘zg‘almas belgi
bilan moslashtiriladi va ko‘rsatkich 20(

) qiymati eslab qolinadi.
Vakuum shlangasi o‘rniga joylashtirilib jarayon yana qay-
tariladi. Shkala 
(20)
ko‘rsatkichidan foydalanib, har ikki rost-
lagich hosil qilgan o‘t oldirish burchagi o‘lchanadi. Vakuum
rostlagichi o‘zgartirgan burchakni topish uchun birgalikda eri-
shilgan natijadan markazdan qochma rostlagichning o‘zi hosil
qilgan burchak ayirib tashlanadi.

---

124
6-bob.