84
yo‘lakcha hosil bo‘lishiga olib keladi. Natijada, yuqori kuchlanish-
ning bir qismi ushbu yo‘lakcha orqali massaga o‘tib keta boshlaydi
va o‘t oldirish tizimining samarali ishlash darajasi keskin pasayadi.
Demak, o‘t oldirish tizimining ishonchli ishlashini ta’minlash
uchun yuqori kuchlanishiga
taalluqli barcha asboblar, o‘tkazgichlar
va izolatorlarning tozaligiga, namlanmaganligiga katta e’tibor be-
rish zarur. Avtomobil har 10000 km yurganda (1-ÒQ), uzgich-
taqsimlagich qopqog‘ining ustki va ichki qismlarini, rotor va o‘t
oldirish g‘altagining qopqog‘ini benzinda namlangan latta bilan
yaxshilab tozalash zarur.
Agar avtomobil ortiqcha chang va namlik sharoitlarda ishlatilsa,
bu ishni har kun amalga oshirish tavsiya qilinadi. Òexnik qarov
vaqtida izolatsiya qismlarda mexanik shikastlik yoki ko‘mirlangan
yo‘lakchalar aniqlansa, bu detalni almashtirish zarur. Agar o‘t
oldirish g‘altagining ustiga moy yoki izolatsiyalovchi eritma oqib
chiqqan bo‘lsa ham uni almashtirish kerak. O‘t
oldirish tizimiga
texnik xizmat ko‘rsatish jarayonida o‘tkazgichlar ulangan kon-
taktlarni mahkamlash, o‘t oldirish tizimiga taalluqli barcha asbob-
larning yaxshi qotirilganligini nazorat qilish zarur.
Uzgich-taqsimlagichni moylash avtomobilning ikkinchi texnik
qarovida (2-ÒQ) amalga oshiriladi. Uzgich-taqsimlagich pod-
shipnigini moylash uchun taqsimlagich qobig‘idagi qopqoqchali
moydon qopqog‘ini bir marta aylantiriladi. Òaqsimlagich qopqog‘i
va rotorni yechib, kulachokning ishchi yuzasini moylovchi piltaga
bir-ikki tomchi toza motor moyi tomiziladi. Xuddi shuncha moy
uzgich pishangning o‘qiga va 4—5 tomchi moy kulachok vtulkasiga
ham tomiziladi.
Uzgich-taqsimlagichni moylash vaqtida uzgich kontaktlarining
moylanib qolishidan ehtiyot bo‘lish kerak.
Moylash jarayonida
yuqorida keltirilgan me’yorlarning buzilishi kontaktlarning moy-
lanib qolishiga olib kelishi mumkin. Yuqorida ko‘rsatilgandek, uz-
gich-taqsimlagichni moylash uchun toza motor moyi ishlatiladi.
Bu maqsadlarda dvigatelning karteridan moy o‘lchagich yorda-
mida olingan moyni ishlatish mumkin emas.
Uzgich-taqsimlagichni moylash bilan bir vaqtda uning ichki
qismidagi detallar nazoratdan o‘tkaziladi. Yuqori kuchlanish ro-
torning kontakt plastinasidan taqsimlagich qopqog‘ining ichiga
joylashtirilgan yon elektrodlarga uchqun ko‘rinishida uzatilganda,
bu detallarning kuyish hollari kuzatiladi, natijada rotor plastinasi
va yon elektrodlar orasidagi tirqish me’yoridan oshib ketadi, yuqori
88
kontakt joylashgan nuqtasiga qo‘yiladi. Prujinaning tortish kuchi
dinamometrning kontaktlar uzilgan daqiqasidagi ko‘rsatkichi bilan
aniqlanadi. Kontaktlarning uzilish daqiqasi kontaktlarga ketma-
ket (yoki parallel) ulangan nazorat lampa yordamida aniqlanadi.
Prujinaning tortish kuchi belgilangan me’yordan kam bo‘lsa,
uzgich kontaktlari titraydi (vibratsiya), ularning tutashib turish
burchagi va demak, maksimal ikkilamchi kuchlanish kamayadi,
eroziya kuchayadi. Aksincha, prujinaning tortish kuchi
belgilangan
chegaradan yuqori bo‘lsa, pishangcha turtkichi va kulachok tez
yeyila boshlaydi. Ba’zi turdagi uzgich-taqsimlagichlarda pruji-
naning tortish kuchini rostlash mexanizmi ko‘zda tutiladi.
Uzgich-taqsimlagichning dvigatelda mahkamlanishi har ik-
kinchi texnik qarov vaqtida tekshiriladi. Òaqsimlagich qo‘l bilan
buralganda o‘z joyidan qo‘zg‘almasligi kerak.
Avtomobil har 25000—35000 km yo‘l bosganda, taqsimla-
gichni yechib sinov qurilmasida tekshirish, uni qismlarga ajratish,
tozalash, zarurat bo‘yicha yeyilgan qismlarini almashtirish zarur.
Keyin taqsimlagichni yig‘ib, yana bir marta qurilmada tekshiriladi,
zarurat bo‘yicha tegishli rostlash ishlari amalga oshiriladi va dvi-
gatelga o‘rnatiladi.
Har ikkinchi texnik qarovda yuqori kuchlanish o‘tkazgichlar-
ning holati tekshiriladi. Izolatsiyasi shikastlangan o‘tkazgichlar
almashtiriladi. O‘tkazgichlarga tushgan moy va benzin toza latta
bilan yaxshilab tozalanadi. Yuqori kuchlanish o‘tkazgichlarining
uchligi taqsimlagich qopqog‘idagi va o‘t oldirish g‘altagidagi uya-
chaga zich joylashganligi tekshiriladi. Zarur zichlikni ta’minlash
maqsadida uchliklar zarurat darajasiga keltiriladi.
Agar uchliklar
uyachalarga zich joylashtirilmasa, u yerda qo‘shimcha uchqunli
Do'stlaringiz bilan baham: 
