Avtomatlashtirilgan tokarlik dastgohlarining ishlash

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 
ǀ
ISSUE 3 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 231
AVTOMATLASHTIRILGAN TOKARLIK DASTGOHLARINING ISHLASH 
PRINSIPI 
 
Sh. F. Abdullayeva
A. A. Reimbaev 
B. Sh. Qodirov 
Navoiy davlat konchilik instituti Nukus filiali
 
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada tokarlik dastgohlar va ularning avtomatlashtirish orqali 
mashinasozlikda erishilgan istiqbollar haqida so`z boradi. Shuningdek ushbu sohada 
mavjud bo`lgan kamchiliklar va ularni hal qilishning ahamyati ko`rib chiqilgan. 
Shuningdek, maqolada mavzuga oid takliflar va xulosa keltirib o`tilgan. 
Kalit so`z: 
tokarlik dastgoh, mexanizm, avtomatik, yarim avtomatik, CAD, 
CAM, RDB, 1S, KOMPAS-3D, SiteLine, IFS Applications, Autodesk. 
Tokarlik mashinasi metal qismlarini ketma-ket ishlab chiqarishda ishlatiladigan 
uskunadir.Tokarlik dastgohi boshqa sanoat uskunalari kabi, bir necha tugunlardan iborat 
hisoblanadi. Ularning barchasi qo`shimcha mexanizmlar va elementlardan bilan bog`liq. 
Ishlash unumdorligini oshirish va sifatini yaxshilash uchun, hozirgi kunda nafaqat 
tokarlik 
dastgohi 
balki, 
barcha 
uskunalar 
avtomatlashtirilib 
borilmoqda. 
Avtomatlashtirish bu- asboblarni, mexanizmlarni va ishlab chiqarish jarayonini mashina 
to`la nazorat qilish jarayonini tushuniladi. 
Avtomatlashtirish jarayoni tokarlik dastgohining ishini osonlashtirish va ko`p vaqt talab 
etuvchi, zerikarli ishni tezda bajarishga imkon beradi. Avtomatlashtirish vositalarini 
nazorat qilish jarayoni sensorlar, kameralar, cheklovlar va kalitlar orqali amalga 
oshiriladi. Avtomatlashtirish darajasiga qarab, parcha-parcha ishlov berish uchun 
yuklash qurilmalari quyidagilarga bo`linadi:
-mexanizatsiyalashgan 
-yarim avtomatik 
- avtomatik 
Avtomatlashtirilgan tokarlik dastgohlarining ishlab chiqarish turiga ko`ra 
avtomatik va yarim avtomatik turlarga bo`linadi. Ushbu dastgohlar avtomatik ravishda, 
mashinaning ishlash prinsipini ishchisiz kuzatadi, ishlov berish sifatini nazorat qiladi va 
ishni o`z-o`ziga yuklatadi. Yarim avtomatik ishlov berish qismlari ish qismini 
almashtirish, mashinani ishga tushirish, ishlov berilgan qismni o`lchash va boshqalarni 
ishlab chiqaradigan ishchi ishtirokida amalga oshiriladi. 
Tokarlik dastgohlar mil o`qiga qarab, gorizontal va vertikalga bo`linadi. Mil 
soniga qarb esa bir shipendelli va ko`p shipendillilarga bo`linadi.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3