Avtomatikaning texnik vositalari (darslik) automatically € technical objects

7.5.  Elektromagnitli  muftalar 
   
Muftalar — uzatma va ishchi mexanizmlar orasidagi bog‘lovchi zveno 
hisoblanadi.  Ularning  ish  prinsipi  bog‘lovchi  elementlarning  elektromagnit 
xususiyatlariga asoslangan. 
   
Elementlarning  bog‘lanishi  ko‘rinishiga  qarab  muftalar  funksiyali 
quruq  ishqalanuvchan,  qovushoq    ishqalanuvchan  va  siljish  muftalarga  ajratiladi. 
Quruq ishqalanish muftasi  (7.4, a-rasm)  3 va 9 vallarga bog‘langan 5, 6 -  ikkita 
yarim  mufta  holda  2  xalqa  va  4  shetkalardan  kuchlanish  qabul  qiluvchi  1 
cho‘lg‘amdan tashkil topgan. 6- yarim  muftaning boshqariluvchi qismi 8- shpon-
kaning  o‘qi  bo‘yicha  xarakatlanadi,  u  ishchi  mexanizmning  9-vali  bilan 
bog‘langan. Boshqariluvchi 6 mufta  7 prujina yordamida 5 boshqaruvchi muftaga 
nisbatan siqiladi.  Cho‘lg‘amlarga  elektr  toki  berilishi bilan  hosil  bo‘lgan  elektro-
magnit  maydon  7  prujina    kuchini  yengib,  boshqariluvchi  6  muftani  tortadi. 
 
Ishqalanish  kuchlari  hisobiga  5  va  6  yarim  muftalarda  hosil  bo‘ladigan 
aylantiruvchi  moment  boshqaruvchi  valdagi  boshqariluvchi  valiga  o‘tkaziladi. 

---

Uzatilayotgan aylantiruvchi momentni kattalashtirish uchun muftalarni ko‘p diskli 
ko‘rinishda tayyorlanadi. 
 
7.4-rasm. Quruq ishqalanish va qovushoq ishqalanish  muftasining 
konstruktiv va elektr  sxemalari. 
 
Qovushoq ishqalanuvchi muftalar (7.4 b-rasm) ferroparo-shakli yoki magnitli 
emulsiyali  tarkibiga  ega  bo‘lib,  boshqariluvchi  va  boshqaruvchi  elementlarda 
bog‘lovchi qatlam hosil bo‘ladi. Bunday muftalarning xarakterli tomoni shundaki, 
magnit  oqimi  ortib  borishi  bilan  uzatiluvchi  aylantiriluvchi  moment  ortib  boradi. 
Bunday muftalar yuklamalarga nisbatan chidamli bo‘lib, tez xarakatlanuvchan  IM 
lardan  hisoblanadi  (vaqt  doimiysi  Т=0,005...  0,008  s),  ularning  uzatish  koef-
fitsiyenti  K=3500.  Bu  muftalar  konstruktiv  tuzilmasiga  ko‘ra  g‘altaklarning  joy-
lashishi,  soni,  ishchi  yuzasining  shakliga,  tok    o‘tkazgichlarining  ko‘rinishi    va 
boshqa belgilariga ko‘ra farqlanadi 
 
    
 
 
 
 
 
 
 
 

---