Avtomatikalıq retlew sistemaların dúzilisi, odaǵı ob'ektlerdi analiz qılıw Reje

2-súwret. Qayta baylanısıw shınjırı sxeması
Bul jerde sistemanıń ekvivalent uzatıw funksiyası :
- Qayta baylanısıw shınjırınıń uzatıw koeffitsenti.
PI Retlegichining sxemasın dúziw ushın elektron kúsheytgish elementi
( )Menen inersion buwın Den dúzilgen keri belgili teris baylanısıwlı jabıq shınjırdan paydalanıladı. (3-súwret)

3-súwret. Teris baylanısıwlı jabıq shınjır
Avtomatikalıq retlegichler dúzilisi boyınsha tipik zvenolardan dúziledi hám óziniń retlew funksiyasın áne sol zvenolarning islew nızamlarına muwapıq atqaradı. Bul nızamlar retlegichning retlew nızamı dep ataladı. Bul nızamlar tiykarınan retlegichdan shıǵıwshı signal (retleniwshi shamanıń iyiwi) arasındaǵı baylanısıwdı ańlatadı.
yoki
Bul erda birinshi qosılıwshı shetke shıǵıwlar boyınsha retlewge, úzliksiz retlew retlegichlari retlew procesi dawamında ob'ektke úzliksiz tásir kórsetip turadı.
Uzlukli (pozitsion) retlew retlegichlari retlew procesi dawamında ob'ektke belgilengen waqıt aralıqlarında yamasa retleniwshi shamanıń ma`nisi málim bir bahaǵa etkende diskret tásir kórsetedi.
Rostlovchi organdıń jılısıwı ushın zárúr bolǵan energiya dáregine muwapıq retlegichlar rostlovchi organǵa tikkeley yamasa tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın retlegichlar túrlerine bólinedi. Tikkeley tásir etetuǵın retlegichlarda rostlovchi organdı jıljıtıw ushın zárúr bolatuǵın energiya dáregi ob'ekttiń ózinde ámeldegi boladı. Tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın retlegichlarda rostlovchi organdı jıljıtıw ushın zárúr energiya sırtqı derekten alınadı. Bunday retlegichlar sırtqı derek energiyasınıń túrine qaray elektr, pnevmo, gidrorostlagichlar dep ataladı.
Kirisiw signalı retleniwshi ob'ektten ótiw waqtında deformatsiya hám keshigiwge dus keledi. Shıǵıw úlkenligi kirisiw signalına salıstırǵanda amplituda boyınsha azayıp, faza boyınsha keshikadi. Bul hádiyselerdi joytıw ushın retleniwshi ob'ekt avtomat retlegish menen támiyinlenedi. Avtomat retlegish shıǵıw signalı amplitudasini asırıp, faza boyınsha ilgerilashini támiyinleydi. Ótiw procesiniń sapası retleniwshi ob'ekt hám retlegish xarakteristikalarına baylanıslı.
Retlegish sazlanishining ózgermeytuǵın shamalarında bas-qaruvchi yamasa rostlovchi tásir hám retleniwshi shama ortasındaǵı baylanısıw retlew nızamı dep ataladı. Avtomatikalıq retlegichlar diskret impulsli yamasa úzliksiz háreketli boladı. Úzliksiz háreketli retlegichlar quramına P, I hám olardıń kombinatsiyaları bolǵan PI, PD, PID nızamları kiredi.
4 1. Texnologiyalıq processni basqarıw ob'ekti retinde analiz qılıw. 2. Avtomatlastırıw sistemaların proyetlestiriw. 3. Lokal sistema hám texnologiyalıq processlerdi avtomatikalıq basqarıw sisteması (TJABT) proektlestiriw basqıshları. 4. Avtomatlashtirishning texnikalıq quralların qóllaw hám tańlaw. 5. Ózbekstan ximiya sanaatı daǵı zamanagóy basqarıw sistemaları tuwrısında túsinik. 6. Ximiya texnologiyası sistemaların optimal proektlestiriw hám basqarıw processlerinde EHMni qóllaw. 7. Avtomatlastırılgan proektlestiriw sistemaları. 8. Robotlar hám monipulyatorlar.
Sanaattıń ximiya, azıq-túlik hám basqa tarmaqlarınıń ámeldegi kárxanaların dáwirlestiriw hám jańaların jaratıw islep shıǵarıw processlerin avtomatlashtirishning túrli máselelerin sheshiw menen baylanıslı úlken kólem degi islerdi orınlawdı názerde tutadı. Avtomatlastırıw sistemaların islep shıǵıw hám tikkeley islep shıǵarıw processlerine engiziw - kóp basqıshlı process bolıp tabıladı. Oǵan ilimiy izertlew, proektlestiriw hám montaj - sazlaw jumısları, sonıń menen birge, isletiw processinde avtomatlastırıw sistemalarınıń isenimli islewin támiyinleytuǵın ilajlar kompleksi kiredi.
Zamanagóy óndiristiń islep shıǵarıw processlerin avtomatlastırıwda sheshiletuǵın máseleler qánigelerden túrli avtomatlastırıw ásbaplarınıń dúzılıw hám islew principlerin, avtomatikalıq sistemalardıń túrli kórinisleri hám klassların soǵıw metodların biliwdi de, texnologiyalıq processlerdi avtomatlastırıw salasındaǵı jumıslar menen birge anıq hám bir bahalı almaslaw múmkin bolǵan ulıwma texnikalıq tildi iyelewdi de talap etedi. Bul qandayda bir texnologiyalıq procesin avtomatlashtirishning logikalıq esaplanǵan hám texnikalıq tárepten tiykarlanǵan sistemasınıń avtomatlastırıw sistemaların montaj qılıw, sazlaw hám isletiw máseleleri menen shuǵıllanatuǵın qánigeler ushın birdey túsinikli bolatuǵın tilde ańlatılıwı kerek bolıp esaplanadı. Bunda barlıq qánigelerde jaratılıp atırǵan avtomatlastırıw sistemasınıń ásbap menen támiyinleniwi, berilgen retlew nızamların ámelge asırıw, ásbaplardı hám avtomatlastırıw quralların montaj qılıw - usılların, impulsli hám buyrıq liniyalarini hám derek liniyalarini ótkeriw salasında túsinik birden-bir bolıwı kerek.
Bul bir sózden túsiniwge, mısalı, montaj jumıslarında isleytuǵınlar sistemanı islep shıǵıw yamasa isletiw processinde montajchilarning tikkeley qatnasıwisiz qaysı tárzde erisiw múmkin? Bunday bir- birin túsiniw arnawlı islep shıǵılatuǵın texnikalıq hújjet jardeminde támiyinlenedi, bul hújjet texnologiyalıq processni avtomatlastırıw joybarı dep ataladı.
Qadaǵalaw, avtomatikalıq retlew hám basqarıw sistemaların proektlestiriw arnawlı kórsetpelerge muwapıq ámelge asırılıwı múmkin.
Islep shıǵarıw processlerin avtomatlastırıw sistemaların proektlestiriw basqıshında basqarıwdıń texnologiyalıq ob'yektlari (BTO) tolıq analiz etiliwi kerek. Bunda analiz sisteması bolıwı, islep shıǵarıw procesin texnikalıq úskenelew hám texnologiya, sheki onim hám tayın ónim sapası, processni basqarıwdı shólkemlestiriw kózqarasınan izertlewdi ańlıw kerek. Analiz processinde anıq óndiristiń texnologiyalıq processleri uyreniledi, processni ańlatiwshı shamalar anıqlanadı, olar arasındaǵı óz-ara baylanısıw tabıladı.

BTOning ámeldegi jaǵdayın (21. 1-súwret) tómendegi shamalar belgileydi:

dáslepki ónimler (sheki onim yamasa aldınǵı texnologiyalıq process ónimi) hám energetikalıq aǵıslardıń sapası hám de muǵdarın ańlatiwshı kirisiw X1, X2,.. ., Xn shamalar ;
qaralayotgan processtiń jaǵdayın (temperatura, sarp etiw, basım ) hám ózgesheliklerin (tıǵızlıq, jabısqaqlıq, pH) ańlatiwshı shıǵıw u1, u2,... un shamalar ;
U1, U2, …. Un rostlovchi tásirinler, olar járdeminde texnologiyalıq rejim tutıp turıladı.
BTO analizi nátiyjeleri avtomatlastırıw sistemasınıń nátiyjeli strukturasınıń anıq máselelerin anıqlaw bolıp tabıladı. Avtomatlastırıw sistemasınıń eń ápiwayı strukturaları bir teńlemeli oraylastırılǵan sistemalar boladı (21. 2-súwret, a). Bunday sistemalar texnologiyalıq processler (TJ) funksional baylanıspaǵan yamasa óz-ara kúshsiz baylanısqan islep shıǵarıwlarda qollanıladı. Bul sistemalarda hár bir uchastka ushın yamasa islep shıǵarıw bólindi ushın jeke (individual ) basqarıw punktleri (BP) jaratıladı, olar avtomatlastırıw ushın zárúr barlıq qurallar menen úskenelenedi. Olarda tómendegi wazıypalar sheshiledi: texnologiyalıq shamalardı ólshew hám baqlaw, olardıń shegara bahaları haqqında signal beriw, texnologiyalıq reglament menen anıqlanatuǵın parametrlerdi ustap turıw. Bul sistemalarda bir túrdegi TJ lar ushın (mısalı, qizdırıw procesi ushın apparatura) rásmiylestiriw hám qayta islenip atırǵan ónimdiń ózgesheliklerindegi farqqa qaramastan avtomatlastırıw boyınsha ulıwma sheshimlerden paydalanıladı. Avtomatlastırıw sistemasın zárúr hám jetkiliklishe anıq maǵlıwmat menen támiyinleytuǵın retleniwshi shamanı hám qadaǵalaw noqatların tuwrı tańlawda bolıp tabıladı.
Proektlestiriw tájiriybesin analiz qılıw tiykarında sol zat anıqlanǵanki, kóp waqıt kitapxanalarda, arxivlarda, ilimiy-texnikalıq informaciya bólimlerinde, ulıwma joybar bólmelerinde texnikalıq informaciyanı qıdırıwǵa, esaplaw hám sızılma jumısların, sızılma hám konstruktorlıq hújjetlerin rásmiylestiriw hám ońlaw jumıslarına sarplanadı.
Ol yamasa bul túrdegi jumıstıń úlesi ózgeriwi múmkin. Biraq, ulıwma noijodiy jumıstıń ulıwma kólemi kútá úlken. Geyde ilimiy - texnikalıq informaciyanı izlewdiń ózine ulıwma proektlestiriw waqtıniń úshten biri sarplanadı. Tuwrısıda, bunday hal texnikalıq informaciyanıń qadrsizlanishiga alıp keledi.
Qánigelerdiń umtılıw - háreketleri, zamanagóy texnika jetiskenlikleri jańa buyımlardı islep shıǵıw pátlerin pán-texnika jetiskenlikleri pátleri menen teńlestiriwge múmkinshilik berdi. Mashqala avtomatlastırılgan proektlestiriw sistemaların (ALT) jaratıw hám engiziw jolı menen hal etińip atır. ALT joybarlıq miynetti jedellestiredi, onıń dóretiwshilik mazmunın tereńlestiredi.
ALT dep joybar shólkemleri bólindileri menen óz-ara baylanısqan hám avtomatlastırılgan yamasa avtomatikalıq proektlestiriwdi orınlawshı proektlestiriwdi avtomatlastırıw quralları kompleksinen ibarat shólkemlestirilgen - texnikalıq sistemaǵa aytıladı.
ALT de proektlestiriw nátiyjesi - proektlestiriw ob'yektini jaratıw ushın zárúr talaplardı qandiruvchi ob'yektlarni jáne onıń strukturalıq bólimlerin proektlestiriwdiń hámme yamasa ayırım basqıshlarındaǵı pıtken joybarlıq qararlar (sheshimler) kompleksi bolıp tabıladı.
ALT ni jaratıw maqsetleri proektlestiriw ob'yektlarining natiyjeliligin asırǵan halda olardı jaratıw hám isletiw ǵárejetlerin kemeytiw, múddetlerdi kemeytiw, proektlestiriwge sarplanatuǵın miynetti kemeytiw hám joybarlıq hújjetlerdiń sapasın asırıw, islep shıǵarılıp atırǵan ónim sapasın asırıwdan ibarat.
Qoyılǵan maqsetke matematikalıq usıllardı hám EHM ni qóllaw, joybarlıq islerdi kompleks avtomatlastırıw, proektlestiriwdi basqarıw sapasın asırıw, joybarlanıp atırǵan ob'yektlarning nátiyjeli matematikalıq modellerin qóllaw, butlovchi buyımlar hám materiallardı qóllaw, kóp variantlı proektlestiriw hám optimallaw usıllarınan paydalanıw tiykarında proektlestiriw jolı menen eriwiladi.
ALT ni támiyinlew quralları. ALT támiynat quralları jıyındısı tiykarında ámelge asıriladı. Bunday qurallarǵa shólkemlestirilgen, stilistik, matematikalıq, lingvistik, programmalıq, informatsion hám texnikalıq tam'inot kiredi.
Shólkemlestirilgen támiynat - joybar shólkemi jáne onıń bólindileri quramın, olar arasındaǵı baylanısıwdı, olardıń wazıypaların, sonıń menen birge proektlestiriw nátiyjelerin kórsetiw formasın belgileytuǵın hújjetler kompleksi bolıp tabıladı.
Stilistik (metodikalıq ) támiynat - ALT támiynat quralların tańlap alıw hám isletiw qaǵıydaların, quramın belgileytuǵın hújjetler kompleksi. Stilistik támiynat proektlestiriwdi avtomatlastırıw boyınsha islerdi muwapıqlashtirishni belgileydi.
Matematikalıq támiynat - matematikalıq usıllar, matematikalıq modeller hám proektlestiriw algoritmları kompleksi.
Lingvistik támiynat - proektlestiriw tilleri kompleksi bolıp, oǵan atamalar hám tariypler, tábiy tildi farmallashtirish qaǵıydaları, ALT de tekstlerdi kemeytiw hám keńeytiw usılları kiredi.
Programmalıq támiynat - ámeliy programmalar paketi (ADP) kórinisinde rásmiylestiriliwi múmkin bolǵan mashina programmaları kompleksi.
Informatsion támiynat - LAS ushın talap qılınıp atırǵan maǵlıwmatlar kompleksi.
Texnikalıq támiynat - óz-ara baylanıslı hám óz-ara tásirleniwshi texnikalıq qurallar kompleksi. ALT texnikalıq támiynatı barinen burın EHM ni óz ishine aladı. ALTda EHM retinde túrli shańaraqtaǵı (tipdagi) mashinalar paydalanılıwı múmkin. EHM dıń anıq túri ALT ierarxiyasidagi tiyisli bólindiniń dárejesi menen, sonıń menen birge, hal qılınıp atırǵan máseleler klası menen belgilenedi.
EHM den ALT de paydalanıwdıń natiyjeliligi átirap daǵı apparatlardıń quramı menen belgilenedi. Sırtqı (átirap daǵı ) apparatlardı minimal EHM kompleksi apparatlarına hám arnawlı apparatlarǵa ajıratıw múmkin. Apparatlardıń birinshi toparına dástúriy sırtqı apparatlar kiredi: magnit lentalaridagi, magnit disklaridagi sırtqı XQ (xotirlash apparatları ); perfolenta hám perfokartalardan kirgiziw - shıǵarıw apparatları ; alfavit - cifrlı basıw apparatı ; perfolenta hám perfokartalarda maǵlıwmatlardı tayarlaw apparatları.
Arnawlı apparatlarǵa ekranda tekstli, cifrlı hám grafik informaciyanı sawleleniw ushın alfavit - cifrlı hám grafik displeyler, sızılmashılıq avtomatları, dáslepki grafik materiallardı EHMga kirgiziw ushın grafik informaciyanı kodlaw apparatları kiredi.
ALT dıń islew rejimleri. Paydalanıwshı - joybarshı ALT menen tómendegi eki rejimnen birinde óz-ara tásirlesiwi múmkin: paketli yamasa dialoglı rejimde.
Paketli rejim - proektlestiriwdiń eń ápiwayı rejimi bolıp tabıladı. Bul rejimde EHM barlıq joybarlıq máselelerdi avtomatikalıq sheshedi. Joybarshı EHMga programma kirgiziwi hám alfavitli - cifrlı jazıw apparatı (ARYOQ) de yamasa graf jasaytuǵında proektlestiriw nátiyjelerin alıw kerek. Biraq paketli rejim tek joybardı islep shıǵıwdıń hár minutında programma barlıq zárúr islerdi názerde tutqan haldaǵana qollanıwı múmkin.
Dialoglı rejim - proektlestiriw rejimi bolıp, ol jaǵdayda cikl udayı tákirarlanatuǵın tákirarlanadı : mashinaǵa wazıypa beriw, juwap alıw hám juwaptı analiz qılıw. Diaglogli rejimdi nátiyjeli qóllaw ushın EHM reaksiyasınıń (reakciyasınıń ) ortasha waqıtı jetkiliklishe kishi bolıwı zárúr: sekunddıń úleslerinen bir neshe sekundǵa shekem. Bul rejim proektlestiriwde barlıq islerdi aldınan pogrammaga salıp bolmaǵan halda qollanıladı. Proektlestiriwdiń endigidengi baǵdarın bir bahalı anıqlaw múmkin bolmaǵan hallar jetkiliklishe tez-tez ushırasıp turadı. Bunday jaǵdaylarda aldınan aralıq nátiyjelerdi analiz qılıw, qosımsha maǵlıwmatlardı anıqlaw, sheshimlerdiń múmkin bolǵan variantların qaray shıǵıw, eń jaqsıların tańlap alıw hám sonnan keyin ǵana proektlestiriwdi dawam ettiriw zárúr.
Insannıń EHM menen dialoglı islewin nátiyjeli ámelge asırıw joybarshınıń individual pultlarini jaratıw sebepli múmkin boldı, olar joybarshınıń avtomatlastırılgan jumıs orınların (AIO') dep ataldı. AIO' dıń texnikalıq quralları quramına mini yamasa mikro EHM, alfavitli - cifrlı hám grafik informaciyanı sáwlelendiriw apparatı, alfavitli - cifrlı hám grafik informaciyanı kirgiziw apparatı kiredi. AIO' oraylıq esaplaw kompleksinde (MHK) jaylasqan yamasa ALT ierarxiyasining keyingi júzesinde jaylasqan jáne de iri EHM menen baylanısqa iye.
Alfavitli - cifrlı hám grafik informaciyanı sáwlelendiriw apparatlarına alfavitli - cifrlı displey (ARD) hám grafik displey (GD), sızılmashılıq avtomatları (CHA) kiredi. ARD ekranlarında háripler, nomerler, túrli arnawlı simvollardan ibarat tekstli informaciya sawlelenedi. Bul informaciya joybarshıǵa proektlestiriw procesin analiz qılıw ushın hám qarar qabıllaw ushın zárúr boladı.
CHA de da tekstli, de grafik informaciya súwretler, sızılmalar, grafiklar hám taǵı basqalar formasında akslanadi. CHA de alınatuǵın informaciya hújjetlestirıledi, onı saqlaw yamasa konstruktorlıq hújjetleri komplektiga kirgiziw múmkin.
EHMga alfavitli - cifrlı informaciyanı kirgiziw ushın displeylerdiń klaviaturaları «Konsul-260» túrindegi pultli jazıw mashinkalari qollanıladı. EHM ga ámelde qálegen quramalılıqtaǵı grafik informaciyanı kirgiziw, grafnk informaciyanı kodlaw apparatları járdeminde ámelge asıriladı.