Автоматика асослари ва микропроцессор техникаси

Таянч сўзлар: команда, команда формати, команда тизими, дастур, дастурости дастури, ўтиш, силжитиш-кўчириш, мантиқий, арифметик, код, операнд, стек, ячейка, шифр, операция.


Команда – ЭҲМ га қайси операция бажарилиши кераклгини кўрсатадиган ахборот бирлиги ҳисобланади.
Дастур (программа) – белгиланган операцияни бажарилиши учун командалар тўплами.
МПТ да команданинг бажарилиши икки фазадан иборат: адресланган команданинг хотирадан танланиши ва унинг бажарилиши. Иккинчи фаза ўз навбатида яна икки қисмга бўлинади: хотирадан операндларнинг танланиши ва операндлар устида операцияларнинг бажарилиши. Ҳар қандай процессорнинг асосий функцияси – бу команданинг бажарилишидир. Процессор томонидан бажарилаётган командалар тизими мантиқий элементларнинг ҳақиқийлик жадвали ёки бирмунча мураккаб мантиқий микросхемалар иш режимининг жадвалига ўхшаш ҳолатни ўзида намоён этади. Бошқача айтганда, у процессор иши мантиғини ва унинг у ёки бу ташқи ҳолатлар комбинацияларига реакциясини аниқлайди.
МПТ учун дастур ёзиш – бундай тизим учун энг муҳим ва бирмунча мураккаб босқичдир. Самарадор дастур ёзиш учун ҳеч бўлмаганда процессор фойдаланаётган команда тизими ҳақида умумий тасуввурга эга бўлиш керак. кўпчилик процессорларда ишлатиладиган асосий команда турлари ва уларнинг қўлланиш хусусиятлари билан танишиб чиқамиз. Процессор хотирасидан танланадиган ҳар бир команда процессорнинг яқин бир неча тактларда ҳаракати алгоритмларини аниқлайди. Команда коди микропроцессорга қайси операцияни бажариш кераклиги ва қайси операндлар билан бажариш кераклиги, команда бажарилиши учун зарур ахборотни қаердан олиш ва натижани қаерга жойлаштириш кераклиги ҳақида маълумот беради. Процессорда команда кодининг шифри очилади ва процессорнинг алоҳида қисмлари бажаридиган микрооперациялар тўпламига ўзгартирилади.
Процессорнинг команда тизими умумий ҳолатда қуйидаги асосий тўрт гуруҳни ўз ичига олади:
- маълумотни узатиш-жўнатиш командалари;
- арифметик командалар;
- мантиқий командалар;
- ўтиш командалари.