Avtomatika asoslari va ishlab cнiqarisн jarayonlarini avtomatlasнtirisн

6.1-rasm. Avtomatik kuchaytirgichni 4 qutblik ko‘rinishida umumiy 
belgilanishi. 
 
4  qutblik  element  kirishiga  quvvat  signali  berilganda:  P
1
=  U
1
xI
1
,  uning 
chiqishida  kuchaytirilgan  quvvat  olinadi:  P
2
=  U
2
xI
2
.  Bunda  kirish  signalini 
kuchaytirish qo‘shimcha manba energiyasi (Ye) hisobiga amalga oshiriladi. 
Chiqish 
ko‘rsatgichlarini  kirish  kattaliklariga  nisbati  kuchaytirgich 
koeffitsienti deb yuritiladi. 
Quvvat bo‘yicha kuchaytirgich koeffitsienti:      Kr = P
2
: P
1
; 
Kuchlanish bo‘yicha kuchaytirgich koeffitsienti: Ku = U
2
: U
1
; 
Tok bo‘yicha kuchaytirgich koeffitsienti:             Ki = I
2
: I
1
; 
Hozirgi  vaqtda  eng  keng  tarqalgan  kuchaytirgichlar  kuchaytiruvchi  element 
sifatida ikki qutbli yoki bir qutbli tranzistorlar ishlatiladi. Kuchaytirish quyidagicha 
amalga oshiriladi. Boshqariladigan element (tranzistor) ning kirish zanjiriga kirish 
signalining  kuchlanishi  (U
kir
)  beriladi.  Bu  kuchlanish  ta’sirida  kirish  zanjirida 
kirish  toki  hosil  bo‘ladi.  Bu  kichik  kirish  toki  chiqish  zanjiridagi  tokda 
o‘zgaruvchan  tashkil  etuvchini  hamda  boshqariladigan  elementning  chiqish 
zanjiridagi  kirish  zanjiridagi  kuchlanishdan  ancha  katta  bo‘lgan  o‘zgaruvchan 
kuchlanishni  hosil  qiladi.  Boshqariladigan  elementning  kirish  zanjiridagi  tokning 
chiqish  zanjiridagi  tokka  ta’siri  qancha  katta  bo‘lsa,  kuchaytirish  xususiyati 
shuncha kuchliroq bo‘ladi. Bundan tashqari chiqish tokining chiqish kuchlanishiga 
ta’siri qancha katta bo‘lsa, (ya’ni R
i
 katta), kuchaytirish shuncha kuchliroq bo‘ladi.  
6.1  -  rasmda  umumiy  emmiterli  (UE)  kuchaytirish  kaskadining  sxemasi  hamda 
kirish va chiqish tavsifnomalari ko‘rsatilgan.