Avtomatika asoslari va ishlab cнiqarisн jarayonlarini avtomatlasнtirisн

 
2.17-rasm. «RUS» sath o‘lchagichining tarkibiy sxemasi: 
I-sig‘imli sezgir element, 2-kalibrli sig‘imlar batareyasi, 3-sig‘imli 
generator-o‘zgartirgich, 4-o‘zgarmas tok ko‘prik sxemasi,  5-o‘zgarmas tok 
kuchaytirgichi, 6-chiqish signalini bir me’yorga keltiruvchi kuchaytirgich. 
 
2.6.2.  Bosim datchiklari 
 
 
Qishloq va suv xo‘jaligida qo‘llaniladigan bosim datchiklarining turlari ko‘p 
bo‘lib, ular suyuqlik va gazlar bosimini o‘lchash uchun xizmat qiladi. Ko‘pchilik  

---

 
35 
bosim  datchiklarining  ishlash  printsiplari  bosim  kuchini  mexanik  kuchlarga 
aylantirib  berishlash  printsipiga  asoslangan  bo‘ladi.  Bunday  datchiklarning  qabul 
qiluvchi  elementlari  o‘lchanayotgan  bosim  ta’sirida  bo‘ladi.  Yuqori  bosimlarni 
o‘lchashda  bosim  ta’sirida  o‘tkazgichning  elektr  qarshiligi  o‘zgarishi  hodisasiga 
asoslangan datchiklar qo‘llaniladi. Gazlarning kichik bosimlarini nazorat qiladigan 
datchiklarda esa ularning issiqlik o‘tkazuvchanligi, yumshoqligi, ionlanish darajasi 
kabilar hisobga olinadi. 
 
Qishloq  va  suv  xo‘jaligida  mexanik  qabul  qilish  elementiga  ega  bo‘lgan 
suyuqlikli, porshenli, membranali hamda silfonli datchiklar qo‘llanilib kelinmoqda. 
 
Suyuqlikli  bosim  datchiklarining  U-shaklli  (2.18,  a-rasm),  qo‘ng‘iroqchali 
(2.18,b-rasm), gidrostatik (2.18,v-rasm), membranali (2.18, g-rasm), silfonli (2.18, 
d-rasm) va manometrik trubkali (2.18, e-rasm)   turlari mavjud. 
U-shaklli  suyuqlik  datchiklarida  bosimlar  farqi      F  =  F1  –  F2    suyuqlik 
ustuni og‘irligi bilan muvozanatlashadi: