Avtomatik rostlash sistemalarining Klassifikatsiyasi. Boshqarish tizimlarining matematik tasnifi. O’tish jarayonlari

x (t) z(t) y(t)

Axborot manbai

1.7 – rasm. Avtomatik tizimning fuknsional sxemasi.
Bunda x(t) – axborot manbaidan kelayotgan kirish signali, z(t) – BQ ishlab chiqqan boshqaruvchi ta’sir, u(t) – chiqish signali.
Avtomatik tizim ochiq va yopiq bo’lishi mumkin. Ochiq AT yuqorida ko’rilgan funksional sxema bo’la oladi.
Boshqaruv – bu ma’lum maqsadlarning erishuviga olib keladigan jarayonni tashkil qilishdir.
Boshqacha aytganda boshqaruv – u yoki bu jarayonni tashkil qilish natijasida ma’lum maqsadlarga erishishni ta’minlashdir.
Avtomatika, elektronika va hisoblash texnikasining rivojlanishi avtomatikaning inson faoliyatining barcha soxalariga kirib kelishiga olib keldi. Avtomatika va avtomatlashtirish butun texnika rivojlanishining asosiy yo’nalishi bo’lib kolmokda.
Hozirgi zamonda sanoatning rivojlanishini ishlab chiqarish jarayonlarining mexanizasiyalashtirilgani va avtomatlashtirilganligi bilan tavsiflanadi.
Mexanizasiya– bu qo’l mehnati vositalarini mashina va mexanizmlar bilan almashtirishdan iborat. Bunda inson og’ir va jismoniy mehnatdan ozod bo’ladi. U faqat mashina va mexanizmlar ishini nazorat qiladi, xolos.
Avtomatizasiya – bu boshqaruv jarayonlaridagi inson mehnatini avtomatik qurilma va asboblar bilan almashtirishdir.
Insonning bevosita aralashuvisiz boshqaruv vazifalarini bajaruvchi texnik qurilmalar avtomatik qurilmalardeb ataladi.
Avtomatika– bu ilm va texnika yo’nalishi bo’lib, inson ishtirokisiz o’z funksiyasini bajaruvchi qurilma, vosita va moslamalar yaratish bilan shug’ullanadi va bunga tegishli boshqaruvning nazariya va amaliyotini yaratadi. Rostlanishi zarur bolgan texnologik parametr, ya’ni miqdori va qiymati bir me’yorda ushlanib turiluvchi yoki ma lum dastur bo’yicha o’zgartiriluvchi parametr rostlanuvchi qiymatyoki rostlanuvchi parametr deb yuritiladi. Texnologik jarayon yoki texnologik jihozning parametrlari rostlanadigan bo’lsa, ular rostlov obektlari (RO) deb Yuritiladi.
Rostlov (boshqariluv) obekti va boshqaruv qurilmasi birgalikda o’zaro aloqada bo’lib, avtomatik boshqaruv yoki avtomatik rostlash tizimini tashkil qiladi.