Avtomatik boshqarish va rostlash nazariyasi asoslari

4.1. Oddiy zvenolar
4.1.1. Proportsional zveno
Proporsional zveno eng oddiy zveno hisoblanadi va unda chiqish 
kattaligi kirish kattaligiga proporsional tarzda o‘zgaradi. Proporsional 
zvenoning differensial tenglamasi [3,4]:
y = k x
(4.1)
Ushbu zvenoga misol tariqasida potensiometr va richag sistemasini 
ko‘rsatish mumkin (4.1-rasm).
50
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

p o te n s io m e tr
U i(x)
r ic h a g s is te m a s i
F,
(y)
▲
4.1-rasm.
Kirishdan chiqishga signal hech qanday inersiyasiz, ya’ni bir zumda 
uzatiladi deb qabul qilinadi, shu sababli proporsional zveno 
inersiyasiz
zveno
deb ataladi.
Zveno kirishiga x = Xmsin

chiqishda ham garmonik signalga y = Ymsinkompleks amplitudalar quyidagicha bo‘ladi:
K = * m
 
(4.2)
Ym=k*m-
 
(4.3)
Proporsional zvenoning kompleks kuchaytirish koeffitsiyenti
W(Je>) = ^ - = k
 
(4.4)
uzatish fiinksiyasi 
W(p) = k,
amplituda - chastota xarakteristikasi 
a
(<
d
)=k
, faza - chastota xarakteristikasi 

) = 0
.
Ideal holda proporsional zvenoning godografi haqiqiy sonlar o‘qida 
yotuvchi (k) nuqtadan iborat bo‘lib, real zveno uchun ya'ni chastota 
maksimal bilan ko‘rsatilgan grafik mos keladi (4.2 - rasm). Bu yerda, masalan, 
potensiometr uchun ulovchi simlar sig'imini, richag uchun esa steijen 
egiluvchanligini hisobga olish zaruriyati tug‘iladi.
51
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4.2-rasm.
Amplituda chastota va faza chastota xarakteristikalari uchun 
4.3-rasmda ko‘rsatilgan grafiklar mos keladi.
f (p(© )
0
G),
M