Авлоний номидаги Халқ таълими тизими раҳбар ва мутахассис ходимларини қайта таёрлаш ва малакасини ошириш институти

Шахс фаолиятига таъсир қилувчи омиллар

Ирсий биологик омиллар:	Психологик омиллар:	Ижтимоий омиллар:
туғма хусусиятлар; туғма нуқсонлар; орттирилган нуқсонлар.	фикрлаш тарзи; эмоционал таъсирланиш даражаси иродаси; темпераменти; характери; қобилияти.	жамият тузилмаси; ижтимоий институтлар; ижтимоий меъёрлар; - турмуш тарзи.

Инсоннинг шахс сифатида шаклланиши унинг биологик ва ижтимоий омилларига боғлиқ экан. Демак, болалар хулқ- атворининг салбий томонга оғишида ҳам бевосита ўзига хос юқоридаги икки омилнинг ўрни бор. Боланинг хулқ-атвори кўпинча ўз олдига қўйган мақсадлари, қизиқишлари, идеаллари ва эътиқодлари мажмуида яққол намоён бўлади. Хулқ-атвордаги ўзгаришлар бевосита ёш кризис даврларининг кечиши билан боғлиқ юз бериши табиийдир.

Шундай қилиб, боладаги салбий иллатларни олдини олиш ва уларни бартараф этишда қуйидагиларга эътиборни қаратиш зарур:

• 
  биринчи ўринда, ҳар бир ёш даврни ўзига хос психологик ривожланиш даражаларини аниқлаб олиш лозим.
  
• 
  иккинчи ўринда, болани тарбиясидаги содир бўлаётган салбий ўзгаришларни ўрганиб чиқиш керак.
  

-учинчи ўринда, тарбияси оғир болаларнинг психологик ривожланишини меъёрлаштиришга йўналтирилган махсус тадбирларни ишлаб чиқиш лозимдир.
Инсон хулқ-атворидаги салбий оғишлар борасида олимлар бир қатор типологияларни яратишган.ХХ асрнинг охирларида болаларни ижтимоий ва психофизиологик ўзгаришларга қараб В.Клайн (1991) ёш қонун бузарларни олти типга ажратади.
1. “Эси паст”. Уларнинг хулқ-атворида шўхлик, ёқимсиз ҳатти-ҳаракатлар етакчилик қилади. Уйга кеч келиш, алдаш, таълим муассасасидаги ҳар хил низоли вазиятни келиб чиқишига сабаб бўлишлари, кинога билетсиз киришлари, доим жанжаллашиш, атрофдагиларни кўнглини қолдириш, наркотикни татиб кўришга мойил бўладилар.