Avlodlar dovoni

(ITG) Maqsadli o’qitish imo-ishoralari

CLIL o’qituvchilari uchun vosita

Angren shahar XTBga qarashli 44 umumiy o'rta ta'lim maktabi ingliz tili o'qituvchisi Sultonova Zulfiya Imomalievna

CLIL o’qituvchilari uchun ko’p yillik muammolardan biri maqsadli tilda sinflar muhitini yaratish,o;qituvchilarning ushbu tilni ishlatishini qo’llab- quvvatlash va uning talabalarga tushunarli bo’lishini ta’minlash, talabalarga ikkinchi til (L2) dan foydalanishni o’rgatish muhimdir.

Ko’plab til o’qituvchilari maqsadli til muhitini saqlab qolish uchun bir qator strategiyalarni qo’llaydilar.Masalan, og’zaki bo’lmagan aloqa vositalaridan og’zaki uslubni qo’llab- quvvatlash maqsadida foydalanadilar.Ular tilga va madaniyatga xos imo-ishoralarni o’z ichiga olishi mumkin.Imo-ishoralar o’qituvchilarga ikkinchi til (L2) ma’no-mazmunni qo’llab quvvatlovchi kuchli usul bo’lib xizmat qiladi.Masalan, bunday imo-ishoralarga bosh barmoqni yuqoriga ko’tarib ko’rsatish, narsaning katta-kichikligini ko’rsatish uchun qo’lllarni o’zaro yaqinlashtirish yoki uzoqlashtirish,qo’llarni orqaga yo’naltirish orqali o’tgan zamonni bildirish ,hamda qo’llarni oldinga cho’zish bilan kelajakka ishora berish kabilarni kiritish mumkin.

Ko’pincha o’qituvchilar imo-ishoralar tizimidan foydalanmaydilar,aksincha darslarda zarurat tug’ilganda o’zlarining imo-ishoralarini yaratadilar.Bular ham tilga va ham madaniyatga xos bo’lgan imo-ishoralarni qamrab olishi mumkin.Xuddi shu imo-ishoralar muntazam va doimiy ravishda qo’llanilsa ,ular o’qituvchi va o’quvchi uchun alohida ahamiyatga ega bo’ladi.

Ikkinchi til(L2) o’qitish jarayonida doimiy ishlatiladigan tabiiy ravishda paydo bo’ladigan imo-ishoralarni nutqdan o’zaro ajratish maqsadida men “Ataylab(Qasddan) o’qitish imo-ishoralari “ atamasidan foydalanishni joiz deb bildim.

“Ataylab(Qasddan) o’qitish imo-ishoralari har bir tildagi so’zni o’qitish va shu bilan birga o’qishni yengillashtirish maqsadida yaratilgan maxsus ishlab chiqilgan va izchil qo’llaniladigan ishoralardir”,- deb ta’kidlaydi Uilks –Smit(2013).

ITG maqsadli til sinfidagi muhitni qo’llab quvvatlash uchun kuchli “vosita “ bo’lishi mumkin. Shu bilan birga, ITG ga mos kelmaydigan ikkinchi darajali tillarni o’qitish metodologiyasidan foydalanish ham mumkin:ingliz, nemis ,fransuz, ispan va Italiyan tillari uchun tezlashtirilgan integratsiyalashgan metodologiya ,ya’ni Taeschner(1992), ingliz, yapon,fransuz, ispan,xitoy va mandarin tillari uchun AIM ( Maksvell, 2010) , yaponlar uchun esa alohida Action language ya’ni ACTLAN(Gomura, 2008) nomi bilan ma’lum bo’lgan metodlar shular jumlasidandir.

Keng doiradagi tadqiqotlarnig asosiy xususiyatlaridan biri shundaki, tilni o’rganish uchun imo-ishoralardan foydalanish bilan birga o’quv dasturlarining mazmunini o’rganish foydasini ham aniqladi.

Ushbu maqola tadqiqotlar to’plami bilan o’rtoqlashishni va ITG ning CLIL orqali o’qitish kontekstidagi afzalliklarini aytib berishni maqsad qilgan.