Август 2020 3-қисм

Август 2020 3-қисм
Тошкент
“МИЛЛИЙ ҒОЯНИНГ ИЛДИЗЛАРИ, МИЛЛИЙ ТИКЛАНИШДАН – МИЛЛИЙ 
ЮКСАЛИШ САРИ”
Рахматуллаева Гавҳар Илҳомовна
Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ҳузуридаги
 “Маънавият ва маърифат маркази” мутахассиси
Телефон:[phone]
[e-mail]
Аннотация.
Мақолада миллий ғоя ўзининг моҳияти бўйича миллатнинг манфаатларини 
умумлаштирадиган, уни ўз олдига қўйган ягона олий мақсадлари сари бирлаштирадиган ва 
сафарбар этадиган ғоя эканлиги айтиб ўтилган. Мақолада биз яшаётган фаровон ҳаёт осон
-
ликча қўлга киритилмагани, бугунги тинч замонга эришиш учун ўз жонини фидо қилган 
аждодларимизнинг ҳиссаси ҳақида маълумотлар келтирилган. Мақолада миллий ғоянинг 
илдизларидан тортиб, миллий тикланишдан миллий юксалиш сари бажарилган-бажарила
-
ётган ишлар эътироф этилган. Бу фаровон ҳаёт, ёруғ кунларнинг қадрига етиш, унга муно
-
сиб бўлиш, ўзбекистон тараққиётининг янги босқичида миллий ғояни ривожлантириш ҳар 
биримизнинг бурчимиз, вазифамиз эканлиги таъкидланган.
Мақолада миллий ғоя, миллий-тикланиш, миллий-юксалиш каби тушунчаларнинг мазмун 
моҳияти, келиб чиқиши ва тадрижий ривожланишига оид маълумотлар таҳлил қилинади. 
Калит сўзлар: 
Миллий ғоя, миллий-тикланиш, миллий-юксалиш, маърифатпарварлик, 
ижтимоий тафаккур, сиёсий тараққиёт.
Ҳар бир даврнинг ўз миллий ғоя ва мафкураси бўлганини биласизми? Миллий ғоямизнинг 
маърифий асослари уч минг йиллик давлатчилигимиз билан бир вақтда шакллана бош
-
ланганиничи? ўзлигимизни англашнинг ва тараққиётимизнинг кафолати ҳисобланадиган 
миллий ғоя ўзи нима? Ушбу саволга луғатларда шундай таърифлар келтирилган.
Миллий ғоя – миллатнинг ўтмиши, бугуни ва истиқболини ўзида мужассамлаштирган, 
унинг туб манфаатлари ва мақсадларини ифодалаб тараққиётга хизмат қиладиган ижти
-
моий ғоя шакли
[1]
. 
Миллий ғоя – муайян миллат ҳаётига мазмун бахш этадиган, уни эзгу мақсад сари ета
-
клайдиган фикрлар мажмуи
[2]
.
Миллий ғоя – миллатни, халқни эзгу мақсадлар сари етакловчи улуғвор фикрдир
[3]
.
Ушбу таърифлардан келиб чиқиб айтиш мумкинки, миллий ғоя ўзликни англаш ва иж
-
тимоий-сиёсий тараққиётни таъминловчи миллий омил сифатида намоён бўлади. Эътироф 
этиш жоизки, Ватанимизда милоддан аввалги vIII-vII асрларда бошланғич маданият мар
-
казлари вужудга келган, шаҳарлар ташкил топа бошлаган. Шаҳар маданиятининг энг асо
-
сий элементи эса бу маърифат масканлар, таълим тарбия бўлган. Миллий ғоя ва мафкура 
инсонларнинг қадриятлари ва менталитетига сингиб, жамиятнинг эзгу ғоялар ва мафку
-
расиз ривожлана олмаслигини тасдиқлаган. Ҳаттоки, “Авесто”да унинг бош ғояси – Эзгу 
фикр, эзгу сўз, эзгу амал эканлиги, бу ғоя халқнинг яшаш турмуш тарзи ва қадриятларига 
сингиб кетгани айтилган. 
“Авесто” китобидаги қадимий ёзувларда ҳам миллий ғоя ҳақида кўплаб мисралар би
-
тилган, кўрсатилган. Ижтимоий тафаккурнинг мумтоз намуналари бўлган дунёвий, илмий 
дурдоналари миллий ғоямизнинг фалсафий негизларини белгилайди. Юнон файласуфи 
Гераклит ўзининг Шаркда ўтган ғоявий устозларини, «Авесто»дек муқаддас китобда би
-
тилган фалсафий фикрларни назарда тутиб, юртимизга «фалсафий тафаккур бешиги» деб 
таъриф берган эди. 
Мустақилликдан сўнг олиб борилган илмий тадқиқот ва изланишлар натижаси қадимий 
маданият илдизлари қадимги юнон цивилизацияси билан тенглаша олишини кўрсатди. 
Аниқроқ қилиб айтадиган бўлсак, Фалес билан бир мақомда турадиган, Салон билан 
баҳслашган мутафаккир файласуф Анаҳарсис Марказий Осиёдан етишиб чиққан.
Ҳаттоки Собиқ Иттифоқ давридаги адабиётларда ҳам қуйидаги мулоҳазаларни тан 
олишга мажбур бўлишган. “Қадимги Грециянинг машҳур мутафаккири Суқрот яқин 
вақтгача “ахлоқ фалсафасининг отаси” ҳисобланиб келинган эди. Шарқ маданияти билан 
чуқур танишиш натижасида XX-аср олимлари бу фикрдан қайтишга мажбур бўлиб, этика 

---

56