Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
Бахту иқболи саодатнинг макони- Тарбият.
Эй оталар, жонларингиздан азиз фарзандингиз ,
Ғайрат айланг ўтмасин вақту замони Тарбият.
Фойдаланилган адабиётлар.
1. М. Исмоилий. Инсон ҳусни: Ахлоқ-одоб мавзуидаги суҳбатлар/ - Т.: Адабиёт ва 
санъат нашриёти, 1989. – 256 б.
2. А. Раззоқов. “Оила – фароғат қасри”– Т.: Сано – стандарт” нашриёти. 2012. – 102б. 

---

167
Август 2020 10-қисм
Тошкент
ЁШЛАРНИ КАСБ-ХУНАРГА ЙУНАЛТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК АСОСЛАРИ 
ВA БОСҚИЧЛАРИ
Сатуллаева Дамехан. Оразбаевна. 
Каракалпогистон Республикаси, Нукус шахри 
32 –сонли мактаб қорақалпоқ тили ва адабиёти фани ўқитувчиси
[e-mail] [phone] 
АННОТАЦИЯ: 
Мақолада ўқувчиларни касбга йўналтиришда таълим муассасалари
-
нинг ҳамкорлиги йўналишида олиб борилаётган чора-тадбирларнинг педагогик-психоло
-
гик аҳамияти, ушбу ишларни олиб боришда умумий ўрта таълим мактаб ўқувчиларини 
касб-ҳунарга йўналтириш, касб танлаш, ўқувчи шахсининг келажакда малакали мутахас
-
сис бўлиб етишиши, ундаги тегишли ижтимоий ва касбий сифатларнинг шаклланишига 
замин яратадиган услублар тўғрисида фикрлар баён этилган.
Калит сузлар: 
Касбга йўналтириш, таълим муассасалари, касб танлаш, ўқувчи шахси, 
мутахассис, касбий сифатлар. 
Умумий ўрта таълим мактаблари ўқитувчиларини касб-хунарга йуналтириш ишлари
-
нинг ҳуқуқий асослари Вазирлар маҳкамасининг 1998 йил 13 майдаги «Ўзбекистон Респу
-
бликасида умумий ўрта таълимни ташкил этиш чора тадбирлари тўғрисида»ги 203- сонли 
карори билан мустаҳкамланган.
Касбий тайёрлаш «Кадрлар Тайёрлаш Миллий Дастури»нинг 2-босқичи вазифаларида 
ўқувчиларни касб-хунарга йўналтириш устивор соха эканлигини ҳисобга олиб, умумий 
урта таълим мактаби рахбарияти ва бутун педагогик жамоаси касб-хунарга йуналтириш 
хоналарини мавжуд имкониятларидан келиб чиккан холда замон талабларига мос келади
-
ган даражада жиҳозлаш бўйича барча чора-тадбирларни кўрмоклари даркор.
Ёш авлодни хаётга, мехнатга тайёрлаш ғоят мухим вазифадир. Шу боисдан ёшларнинг 
касб танлаш муаммоси урта умумий таълим мактаби ишида катта ўрин тутади.
«Ким бўлсам экан?» деган савол ҳар бир йигит ва қиз учун асосий муаммолардан би
-
ридир. Одамнинг шундан кейииги бутун хаёти ана шу муаммони хал қилишга боғлик. 
Касбни тўғри танлаш меҳнатда ва меҳнат жараёнида ва унинг натижаларидан қоникиш эса 
ижодкорликни энг кўп намоён этиш, энг яхши хиссий кайфиятда бўлиш имконини беради.
Жамият хамма замонларда ёш авлодга ижтимоий ва касбий тажрибани бериш тўғрисида 
ғамҳурлик бериб келди. Инсоният яшашнинг энг илк даврида бу тажриба мерос бўлиб 
қолар, авлоддан-авлодга ўтар эди. Ишлаб чикаришнинг ривожланиши билан одамга нис
-
батан қўйилган талаблар хам ошди. Бу эса турли касбларда ишлаш учун ходимларни тан
-
лашнинг илмий асосларини ишлаб чиқиш зарурлигини тақозо этди.
Мамалакатимизда собик шуролар хокимиятининг дастлабки йилларданоқ ёшларни касб 
таилашга йўналтириш масалаларига катта эътибор берилди. Крупская Н.К., Луначарский 
А.В., Шацкий С.Т., Макаренко А.С. ва бошкалар ўқувчиларни касбга йўналтиришнинг 
илмий асосларини ишлаб чиқиш билан шуғулландилар.
Ҳозирги вактда, ижтимоий ва илмий-техникавий тараққиёт шароитида мактаб 
ўқувчиларни касбга йўналтиришнинг муҳимлиги анча ошди. Бир томондан ишлаб 
чиқаришнинг мураккаблаштираётгаи хилма хил касблар ва мутахассисликларнинг мавжуд
-
лиги, иккинчи томондан бир қатор барқарор шахсий хусусиятлари билан ажралиб турган 
одамларнинг мавжудлиги касбларни, ўқув юртларини танлашда, кадрларни иш ўринларига 
жойлаштиришда ва қайта жойлаштиришда ана шу омилларни, умуман инсон омилини 
ҳисобга олишни қатьий талаб қилади.
Ёш авлодни онгли равишда касб танлашга тайёрлаш масаласига ёшларни хар томонлама 
ва уйғун ривожлантиришнинг муҳим шарти сифатида қаралмокда. Ҳалқ маърифи орган
-
ларининг шу соҳадаги бир қатор қарорларида таъкидлаб ўтилганидек, вужудга келтирила
-
ётган касбга йўналтиришнинг давлат системасида умумий таълим мактабига, ўқитувчига 
етакчи ўрин ажратилмокда. Айни ўқитувчи меҳнат аҳлига бўлган замонавий талабларини 
хисобга олиб, умуммехнат ва касбий махорат хамда малакаларни эгаллашдагина эмас, бал
-
ки касбни тўғри танлашда хам ўсмирларга ёрдам бериши лозим. Касб тўғри танланганда 
улар ўз қобилиятлари ва қизиқишларини яхширок рўёбга чиқаришлари хамда жамиятга 

---

168