Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
”ULUG`LARDAN O`RGANMOQ OQILLIK” BO`LIMIDA “TUSHUNCHALAR 
TAHLILI” METODIDAN FOYDALANISH
Xidirova Saodat Sattarovna
Sirdaryo viloyati Oqoltin tumani
10- umumta’lim maktabi boshlang`ich sinf o`qituvchisi
Telefon: [phone]
Annotatsiya.
 
Mazkur maqolada “Tushunchalar tahlili metodini tasnifi va 3-sinf lo`qish 
darslarida ”ulug`lardan o`rganmoq oqillik” bo`limida “Tushunchalar tahlili” metodidan 
foydalanish imkoniyatlari ko`rsatib o`tilgan. 
Kalit so`zlar: 
Tushunchalar tahlili, lug`at, izoh, baholash. 
“Tushunchalar tahlil” metodi o`quvchilar yoki qatnashchilarni mavzu tushunchalarni 
o`zlashtirish darajasini aniqlash, o`z bilimini tekshirish, baholash shunungdek yangi mavzu 
bo`yicha tashhis qilish maqsadida qo`llaniladi.
Metodni amalga oshirish tartibi.
- O`quvchilar mashg`ulot qoidalari balan tanishtiriladi.
- O`quvchilarga mavzu yoki bobga tegishli bo`lgan so`zlar, tashunchalar nomi tushirilgan 
tarqatmalar beriladi. (Individuail yoki guruhli tartibda).
- O`quvchilar mazkur tushunchalar qanday ma’no anglatishi, qachon, qanday holatlarda 
qo`llanishi haqida yozma ma’lumot beradilar.
- Berilgan vaqt yakuniga yetgach o`qituvchi berilgan tushunchalarning to`g`ri va to`liq izohini 
o`qib eshittiradi yoki slayd orqali namoyish etadi.
- Har bir o`quvchi berilgan to`g`ri javoblar bilan taqqoslaydi, farqlarini aniqlaydi va o`z bilim 
darajasini tekshirib baholaydi.
kichik yoshdagi o`quvchilarning tilni o`zlashtirish jarayonini tekshirish shuni ko`rsatadiki, 
tilga ilmiy qarash asoslarini shakllantirish uning muhim bog`lanishlarini bilishga ham yordam 
beradi. Xususan, o`quvchilarning so`zning tovush tomoni bilan uning leksik ma’nosi, so`zning 
morfemik tarkibi bilan leksik ma’nosi, so`zning grammatik ma’nosi bilan uning ma’lum so`z 
turkumiga tegishliligi o`rtasidagi bog`lanish kabilarni bilib olishi shu maqsadga xizmat qiladi. 
Bu bog`lanish tilning fonetik, leksik, so`z yasalishi va grammatik tomonlarining bir-biriga ta’sir 
qilishini xarakterlaydigan umumiy bog`lanishlarning xususiy ko`rinishi hisoblanadi. Shuni 
ta’kidlash kerakki, o`quvchilarning xarakterli bog`lanishlarni tushuntirishlari tilni egallash nuqtai 
nazaridangina emas, balki dunyoqarashlarini shakllantirishda ham katta ahamiyatga ega. Tildan 
bilim berishda o`quvchilarning hayotiy tajribasiga tayanish muhimdir.
Bularni amalga oshirishda “Tushunchalar tahlili” metodidan foydalangan holda tashkil etish 
muhim ahamiyat kasb etadi.
Ushbu metod o`tilgan (chorak, yoki o`quv yili tugagan) o`quv fani yoki bo`lim barcha 
mavzularini o`quvchilar tomonidan yodga olish, biron-bir mavzu bo`yicha
o`qituvchi tomonidan berilgan tushunchalarga mustaqil ravishda o`z izohlarini berish, shu 
orqali o`z bilimlarini tekshirib baholashga imkoniyat yaratish va o`qituvchi tomonidan qisqa vaqt 
ichida barcha o`quvchilarni baholay olishga yo`naltirilgan.
O`quv mashg`ulotlarining
barcha turlarida (dars boshlanishi yoki dars oxirida, yoki o`quv 
fanining biron bir bo`limi tugallanganda) o`tilgan mavzuni o`zlashtirganlik darajasini baholash, 
takrorlash, mustahkamlash yoki oraliq va yakuniy nazorat o`tkazish uchun, shuningdek, yangi 
mavzuni boshlashdan oldin o`quvchilarning bilimlarini tekshirib olish uchun mo`ljallangan. Ushbu 
metodni dars jarayonida yoki darsning bir qismida yakka, kichik guruh hamda jamoa shaklida 
tashkil etish mumkin. Ushbu metoddan uyga vazifa berishda ham foydalansa bo`ladi.
Masalan: 
“Ibn sino shogirdlari” mavzusida :