Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
ushbu ta’limning afzalliklari va kamchiliklari o‘zi xos ahamiyatlidir. 
Noan’anaviy ta’lim tizimining afzalliklari bo‘lib, o‘qitish mazmunini yaxshi o‘zlashtirishga 
olib kelishi, o‘z vaqtida qaytar aloqalarning ta’minlanishi, tushunchalarni amaliyotda 
qo‘llash uchun sharoitlar yaratilishi, o‘qitish usullarining turli xil ko‘rinishlari taklif etilishi, 
motivatsiyaning yuqori darajada bo‘lishi, o‘tilgan materialning yaxshi eslab qolinishi, muloqotga 
kirishish ko‘nikmasining takomillashishi, o‘z-o‘zini baholashning o‘sishi, o‘quvchilarning fanga 
oid mavzu mazmuniga, o‘qitish jarayoniga bo‘lgan ijobiy munosabati, mustaqil fikrlay oladigan 
o‘quvchining shakllanishiga yordam berishi, mazmunini o‘zlashtirishga yordam bermay, balki 
tanqidiy va mantiqiy fikrlashni ham rivojlantirishi hamda muammolarniyechish ko‘nikmalarining 
shakllanishi sanaladi.
Noa’anaviy ta’lim tizimining kamchiliklari bo‘lib, ko‘p vaqt talab etilishi, o‘quvchilarni 
har doim ham keraklicha nazorat qilish imkoniyatining pastligi, juda murakkab mazmundagi 
material o‘rganilayotganda ham o‘qituvchi rolining past bo‘lishi hamda o‘qituvchining o‘zi ham 
yaxshi rivojlangan fikrlash qobiliyati va muammolar yechish ko‘nikmalariga ega bo‘lish kabilar 
hisoblanadi.Shulargaasosan, ta’limni tashkil etish va yo‘lga qo‘yish bo rasida mazkur o‘zgarishlar 
keyingi yillar da dunyo miqyosida tobora keng yoyilib bora yotgan interaktiv usullarni yuzaga 
keltiradi. Bu usullar erkin fikrlaydigan, mustaqil izlanadigan o‘quvchilarni shakllantirishga 
yo‘naltirilganligi bilan e’tiborga loyiqvainterfaolmetodlarsifatidaqaraladi. 
Avvalo, ingliz tilida “inter” – o‘zaro, “act” – faoliyat, “interaction” – o‘zaro ta’sir degan 
ma’nolarni anglatadi. Interaktiv yoki interfaol o‘qitish – bu o‘rganish va o‘zaro muloqot 
qilish faoliyatini tashkil qilish shakli bo‘lib, unda o‘rganish jarayoni o‘qituvchi, o‘quvchi va 
o‘quvchilar jamoasining o‘zaro birgalikdagi muloqoti asosida olib boriladi. Interaktiv me todlar 
asosida o‘qituvchi bilan o‘quvchilarning birgalikdagi faoliyati emas, balki ta’ lim olayotgan har 
bir o‘quvchi bilan boshqa o‘quvchilarning o‘zaro hamkorlikda didaktik faoliyat ko‘rsatishi turadi.
O‘qitish jarayonida interaktiv metod 
larni qo‘llash o‘qituvchining mavqei va vazi fasini 
birmuncha o‘zgartiradi. O‘qitish ja rayonida interaktiv metodlar qo‘llanganda o‘qituvchi 
o‘quvchilar oldida hayotiy muammo larni qo‘yishda o‘quv topshirig‘i sifatida hayotda ko‘p 
uchraydigan va manbalardan topish mumkin bo‘lgan masalalarni berishi muhim. O‘quvchilar 
hal etishlari lozim bo‘lgan peda gogik muammo sun’iy o‘ylab topilmasligi hamda izlanishga 
arzimaydigan darajada ki chik bo‘lmasligi kerak.
Interaktiv o‘qitishning eng asosiy afzalliklaridan biri bu o‘qituvchining o‘quvchilar bilan doimiy 
o‘zaro muloqotidir. O‘qitishning interaktiv metodlari o‘quvchilarning intellektual qobiliyatlarini, 
analitik fikrlashlarini rivojalntirish hamda o‘z bilim olish jarayoniga mas’ul bo‘lishlariga yordam 
beradi. Ya’ni, dars jarayonida interaktiv o‘qitishni mazvuni o‘rganishnig ixtiyoriy bosqichida 
tashkil qilish mumkin. Darsda o‘quv materialining mazmuni, guruhning tayyorgarlik darajasi va 
boshqa omillardan kelib chiqib, turli xil interaktiv yoki interfaol metodlarni qo‘llash mumkin. 
umumanolganda, o‘qitish jarayoniga interaktiv usullarni joriy etishda eng muhim jihat ta’lim 
jarayoni qatnashchilari o‘rtasida hamkorlik bo‘lishiga erishishdan iboratbo’ladi. Hamkorlikda 
amalga oshirilgan ta’lim nafaqat oson va qiziqarli, balki samarali bo‘ladi. Chunki, ko‘pdan 
yaxshi, to‘g‘ri va yangi fikrlar chiqishi mumkinligi isbot talab etmaydigan haqiqatdir.
Foydalanilganadabiyotlar ro’yxati:
1. Golish L.V., Fayzullayеva D.M. Pеdagogik tеxnologiyalarni loyihalashtirish va rеjalashtirish: 
O’quv-uslubiy qo’llanma. Innovatsion ta’lim tеxnologiya sеriyasi. – T.: Iqtisodiyot, 2011. - 206 
b.
2. www.ziyonet.uz
3. https://lex.uz/docs/3153714

---

324