Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
МУЛЬТИМЕДИАЛИ ЭЛЕКТРОН ЎҚУВ МАЖМУАЛАРНИ ЯРАТИШГА 
ҚЎЙИЛГАН ТАЛАБЛАР 
Ж.А.Элмуродов, 
ЎзПФИТИ таянч докторанти
Аннотация. 
Мақолада Мультимедиали электрон ўқув мажмуаларга қўйилган 
лойиҳалашда қуйидаги асосий психологик-педагогик талаблар, МЭЎМни ташкил этувчи
-
лари, Интернет тармоғига мўлжалланган МЭЎМлар яратиш алгоритмлари ёритилган.
Калит сўзлар:
Мультимедиа, мультимедиа иловалари, видео, тақдимотлар, алгоритм, 
Интернет, блок-схемас. 
Мамлакатимизда умумтаълим мактабларининг ўқув-тарбия жараёнини самарали таш
-
кил этиш мақсадида замонавий электрон ўқув мажмуаларни яратиш ҳамда ўқитишнинг 
муқобил ёндашувларни ўрганишга ва илмий асослашга йўналтирилган амалий характер
-
даги илмий изланишларни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Мультимедиали электрон ўқув мажмуа (МЭЎМ)ларни яратишда, унга қўйиладиган 
педагогик-психологик талаблар, зарурий дастурий воситалар, уларнинг вазифалари, таъ
-
лим тизимидаги ўрни ва аҳамияти, қолаверса методик таълиминоти асосларини ишлаб
чиқиш лозим бўлиб, уларни бир нечта гуруҳга ажратиш мумкин: техник, технологик, ди
-
дактик, психологик, мазмуни ва тузилиши, иқтисодий ва бошқалар.
МЭЎМни лойиҳалашда қуйидаги асосий психологик-педагогик талаблар инобатга оли
-
нишини тавсия этган: 
 
педагогика, психологик, кибернетика, тизимли дизайн назариясининг асосий 
тамойилларига амал қилган ҳолда ўқув фаолиятининг мазмунини шакллантиришни 
таъминлаш; 
 
таълим олувчига таълим-тарбия беришнинг мақсадлари ҳамда мақсадга эришиш 
учун ахборотлар билан таъминлаш; 
 
мотивлаштириш компьютернинг ўзигагина бўлган қизиқиш ҳисобига бўлмаслиги 
керак; 
 
фанга оид ўқув топшириқларининг қийинлик даражасига ҳамда ўқувчиларнинг 
псиофизиологик имкониятларига мос келиши лозим.
Бизнинг фикримизча МЭЎМларнинг яратишда қуйидаги талабларга амал қилиш лозим: 
 
экрандаги маълумотлар аниқ тузилган бўлиши; 
 
визуал маълумотлар вақти-вақти билан аудио маълумотларга ўзгариши; 
 
вақти-вақти билан рангларнинг ёрқинлиги ўзгариши;
 
визуал тарзда тайёрланган ўқув-маълумотларнинг мазмуни жуда оддий ёки ўта 
мураккаб бўлмаслиги.
МЭЎМнинг таркибида онлайн теслар билан бирга ҳар бир мавзуга оид видео 
дарслар, дарслик ва ўқув қўлланмалар, тақдимотлар, мустақил бажариш учун мисол 
ва масалалар тўплами (дарсликк мазмунидаги ва креатив фикрлашга оид), анимацияли 
кўргазмали қуроллар ва баъзи бир геометрик масалаларни ҳисобловчи амалий дастурлар 
бўлиши мақсадга мувофиқ ҳисобланади (1-расмга қаранг).
МЭЎМ 
Видео дарслар
Геометрик 
масалаларни 
ҳисобловчи амлий 
дастур
Анимацияли кўргазмали 
қуроллар
Ўқувчилар билиини 
боҳаловчи онлайн 
тест ва ностандарт 
тестлар 
Тақдимотлар 
Мустақил 
бажариш учун 
мисол ва 
масалалар 
Креатив фикрлашга оид 
топшириқлар
Дарслик ва ўқув 
қўлланмалар