Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABLARIDA BOSHLANG’ICH SINFLARNI 
O’QITISHDA ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
SAMARADORLIGI
Yulbarsova Hilola Rahimovna
Angren shahar 42-sonli umumiy o’rta ta’lim maktabining 
II-toifali boshlang’ich sinf o’qituvchisi
Tel; [phone]
Annotatsiya:
 
ushbu maqolada umumiy o’rta talim maktablarining boshlang’ich sinfda 
o’qitishning o’ziga xos jihatlari, zamonaviy AkT vositalaridan va innovatsion texnologiyalar 
asosida darslarni tashkil etish haqida fikr yuritiladi. Innovatsion texnologiyalarni qo’llash 
jarayonlari ham yoritib berilgan.
Kalit so’zlar:

Innovatsion texnologiyalar, ilg’or pedagogik texnologiyalar, innovatsiya, 
demokratik uslub, metodlar.
umumiy o’rta ta’lim maktablarida, ta’lim o’qituvchi hamda o’quvchilarning hamkorlikdagi 
faoliyati hisoblanadi. Darslar mobaynida o’qituvchilar o’z bilimi, malakasini turli usullar: 
mashg’ulotlar, topshiriqlar vositasida yetkazishga harakat qiladi. Bu jarayonda nafaqat 
o’qituvchidan, balki o’quvchidan ham o’z ustida ishlash, ma’lumotlarni qabul qilish, ularni qayta 
ishlash va hayotga tatbiq qilish kabi vazifalar belgilanadi.
Asosan ta’lim-tarbiyaning maqsadi o’qituvchi o’z imkoniyatlaridan to’g’ri, aniq o’rinli 
foydalana olishi, malaka va ko’nikma hosil qilish, mantiqiy-ijodiy tafakkurni rivojlantirish, 
zamonaviy texnologiyalar asosida bugungi shiddat bilan rivojlanayotgan davr haqida ma’lumotlar 
yetkazish va milliy g’oya sharqona tarbiya va ma’naviyatini boyitish hamda ularni o’quvchi 
ongiga singdirish, yetkazib berish bilan belgilanadi.
Amalga oshirilayotgan maqsad vazifalar boshlang’ich sinf o’qitish davrida, ayniqsa kuchli 
talab qilinadi. Chunki bu davrda bola o’zining tub mohiyati va vazifasini anglab yetmaydi, balki 
shunchaki hamma maktabga borishi kerak deb o’ylaydi. Ammo ma’lum vaqt o’tgach ya’ni vazifalar 
ko’payib boravergach bu aqliy mehnat ekanligini anglab boradi va shu vaqtda uning o’qishdan 
ko’ngli soviydi hamda unda umidsizlik uyg’onadi. O’qituvchi esa bunday holatning oldini olish 
uchun o’quvchiga ta’limning o’yindan farqi va o’ziga xos qiziqarliligi haqidatushunchalar berishi 
va uni shu faoliyatga tayyorlashi zarur. O’qituvchi dars mobaynida o’quvchiga shunday muhit
yaratishi kerakki, o’quvchi mustaqil topshiriq olganida, o’zini tengdoshlari orasida lideri deb his 
qilsin. Bu jarayonda o’qituvchidan o’quvchilarga bo’lgan munosabatidan demokratik uslubdan 
foydalanishini lozim ko’ramiz. Zero, bu uslub bolalarni birlashtiradi. O’z-o’zini boshqarishga, o’z 
xatti-harakatini o’zi nazorat qilishga o’rgatadi. Har bir ishga mas’uliyat bilan yondashish hissi shu 
yoshdagi bolalar bilan demokratik muomala munosabati asosida shakllanadi.
Bu muomala munosabatida ilg’or pedagogik va yangi axborot texnologiyalarini tatbiq qilish 
muhimdir. Bugungi kunda ta’lim jarayonida interfaol metodlar va axborot texnologiyalarini o’quv 
jarayoniga qo’llash kundan-kunga oshmoqda. Avvalo, shuni ta’kidlash joizki, interfaol metodlar 
va zamonaviy axborot texn ologiyalari o’quv mashg’ulotlarining samaradorligini oshiribgina 
qolmay, ilm-fan va AKT yutuqlarini amaliyotda qo’llash orqali mustaqil va mantiqiy fikrlaydigan 
shaxs tarbiyalashda ham muhim ahamiyat kasb etadi. Ya’ni shu davrgacha an’anaviy ta’limda 
o’quvchilar faqat tayyor bilimlarni egallashga yo’naltirgan bo’lsa, endilikda bu ma’lumotlarni 
mustaqil tarzda qidirib topish, o’rganish, tahlil qilish va xulosalash ko’nikmalari shakllantiriladi.
O’qituvchi esa bu jarayonda o’quvchining ta’lim-tarbiyasiga sharoit yaratadi va bevosita 
uni boshqar adi, yo’naltiradi. Hozirgi vaqtda ta’limda “Aqliy hujum”, “Tarmoqlar” metodlari, 
“Sinkveyn”, “Beshinchisi ortiqcha”, “Bumerang”, “Bahs-munozara”, “kichik guruhlarda
ishlash”, “Venn” diagrammasi kabi zamonaviy texnologiyalar keng qo’llanmoqda. Bundan 
tashqari, axborotlashtirilgan multimediali ta’lim texnologi yalarini boshlang’ich ta’limga joriy 
etish orqali o’tiladigan fanlar mazmunini o’quvchilar ongiga to’liq singdirib borish, innovatsion
vositalar bilan tanishtirish muhim ahamiyat kasb etadi. Multimedia darslar o’quv jarayonini 
ko’rgazmali olib borishda ko’maklashadi. 
Bundan tashqari, o’quvchi faoliyatining ijobiy motivini hosil qiladi, mashg’ulotlarni jonli va 
muloqot tarzida olib borishga imkon beradi. Bu esa o’quvchida o’ziga bo’lgan ishonchni, tezkor 

---

159