Август 2020 10-қисм

Birinchi, 
boshqarish funktsiyasi
 
o’quvchilarning bilim va ko’nikmalarini, ularning aqliy 
rivojlanish darajasini aniqlashdan, bilim faoliyati samaradorligini, mavzular bo’yicha egallagan 
ko’nikmalarini o’rganishdan iborat.
Nazorat yordamida bilim, ko’nikma va malakalarni yanada yaxshiroq o’zlashtirish uchun 
boshlang’ich darajasi aniqlanadi, ularni o’zlashtirish darajasi va hajmi o’rganiladi. Rejalashtirilgan 
natijalar haqiqiy natijalar bilan taqqoslanadi, o’qituvchi tomonidan qo’llanilgan o’qitish usullari, 
shakllari va vositalarining samaradorligi belgilanadi.
Ikkinchi, 
o’qitish funktsiyasi
bilim va ko’nikmalarni takomillashtirish, ularni tizimlashtirishdan 
iborat. Tekshirish jarayonida o’quvchilar o’rgangan materiallarini takrorlaydilar va birlashtiradilar. 
Ular nafaqat ilgari o’rganilgan narsalarni qayta ishlab chiqaradilar, balki bilim va ko’nikmalarni 
yangi vaziyatda qo’llay boshlaydilar.
Uchinchi, 
Diagnostik funktsiya
bolib, uning mohiyati o’quvchilarning bilim va ko’nikmalaridagi 
xatolar, kamchiliklar va bo’shliqlar hamda o’quv materialini o’zlashtirishda o’quvchilar uchun 
qiyinchiliklar sabablari, xatolar soni va tabiati to’g’risida ma’lumot olishdan iborat. Diagnostik 
testlar natijalari eng jadal o’qitish metodologiyasini tanlashga yordam beradi, shuningdek, 
o’qitish usullari va vositalarining mazmunini yanada takomillashtirish yo’nalishini aniqlashga 
yordam beradi.
To’rtinchi, 
bashorat funktsiyasi
o’quv jarayoni haqida ilg’or ma’lumotlarni olishga xizmat 
qiladi. Tekshirish natijasida o’quv jarayonining ma’lum bir segmenti yo’nalishini bashorat qilish 
uchun asos olinadi: ma’lum bilim, ko’nikma va malakalar o’quv materialining keyingi qismini 
(bo’limi, mavzusi) o’zlashtirish uchun yetarlicha shakllanganmi.
Bashorat natijalari bugungi kunda ushbu turdagi xatolarga yo’l qo’ygan yoki kognitiv faoliyat 
usullari tizimida ma’lum bir bo’shliqlarga ega bo’lgan o’quvchining keyingi xatti-harakatlarining 
modelini yaratish uchun ishlatiladi.
Beshinchi, 
rivojlantiriish funktsiyasi 
o’quvchilarning bilim faolligini rag’batlantirish, 
ularning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishdir. Nazorat o’quvchilarni rivojlantirishda favqulodda 
imkoniyatlarga ega. Nazorat jarayonida maktab o’quvchilarining nutqi, xotirasi, e’tiborlari, 
xayoloti, irodasi va tafakkuri rivojlanadi. Nazorat qobiliyat, moyillik, qiziqish, ehtiyoj kabi 
oquvchilar shaxsiy xususiyatlarining rivojlanishi va namoyon bo’lishiga katta ta’sir ko’rsatadi.
Oltinchi, 
yo’nalishni boshqarish funktsiyasining
mohiyati har bir o’quvchi va umuman sinf 
tomonidan o’quv maqsadiga erishish darajasi to’g’risida ma’lumot olish - o’quv materialini 
qanchalik o’zlashtirganligi va qanchalik chuqur o’rganilganligiga qaraladi. Tekshirish 
qo’llanmalari o’quvchilarni qiyinchiliklari va yutuqlariga yo’naltiradi.

---

27