Аудиторский отчет

3.11
 
Валюта айирбошлаш курсларидаги ўзгаришларнинг таъсирлари 
Ушбу боб қуйидаги талабларга мувофиқ тартибга солинади: 
21-сон БҲХС «Валюта курсларидаги ўзгаришларнинг таъсирлари». 
Агар ташкилот чет эл бўлинмасига эга бўлмаса, валюта операцияларини чет эл валюталарида 
акс эттирилган битимлар орқали амалга оширади. Корпоратив бошқарув ёки ҳукумат 
талабига биноан ташкилот чет эл валютасида алоҳида молиявий ҳисобот тайёрлаши мумкин. 
3.11.1
 
Функционал валюта 
Ташкилотнинг функционал валютаси ташкилотнинг молиявий ҳисоботларини ҳар қандай 
валютада (ёки валюталарда) тақдим этиши мумкин бўлган иқтисодий муҳитнинг устун 
валютасини англатади. 
Агар молиявий ҳисоботларни тақдим этиш валютаси функционал валютадан фарқ қилса, 
ташкилот ўзининг молиявий ҳисоботларини тақдим этиш валютасига ўтказади. 
Агар ташкилот функционал валютадан бошқа тақдим этиш валютасини танласа, бу факт 
молиявий ҳисоботларда бошқа тақдим этиш валютасидан фойдаланиш сабабини ёритиб 
бериш билан бирга акс эттирилиши лозим.
Ташкилот ўз фаолиятини қуйидаги валюталарда амалга оширади: 
Дастлабки вариантлар: 
1-вариант: Ўзбек сўми. 
2-вариант: АҚШ доллари. 
БҲХС 21.38; БҲХС 21.53 
Молиявий ҳисоботнинг моддалари функционал валютадан тақдимот валютасига қуйидаги 
тартибда ўтказилади: 
· Барча активлар ва мажбуриятлар ҳисобот санасидаги курс бўйича ўтказилади; 
· Даромад ва харажатлар моддалари капиталга таъсир этувчи операциялар (масалан, 
дивиденд тўловлари) ҳамда пул оқимлари тўғрисидаги ҳисоботда тақдим этилган пул 
оқимлари қуйидаги усуллардан бири орқали амалга оширилади: 
1-вариант: Операция амалга оширилган санадаги курс бўйича, ёки 

---

АБС Ташкилоти Ҳисоб сиёсати 
Страница 30 из 46 
2-вариант: Валюта фарқи аҳамиятсиз бўлса, давр учун ўртача курс бўйича. Агар валюта 
курсининг алоҳида операцияларга таъсири аҳамиятли бўлса, операция санасидаги валюта 
курсидан фойдаланилади. 
БҲХС 21.39 (a); БҲХС 21.39 (b);
БҲХС 21.40; БҲХС 21.41 
· Хусусий капиталнинг компонентлари операция санасидаги курс бўйича дастлабки валюта 
курсига ўтказилгандан сўнг қайта баҳоланмайди. 
Валюта бўйича қайта ҳисоблашда келиб чиқадиган валюта фарқлари хусусий капиталда 
алоҳида компонент сифатида тан олинади (бошқа валюталардан қайта ҳисоблаш бўйича 
валюта резерви). 
Айирбошлаш курси сифатида Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан 
белгиланган расмий айирбошлаш курсидан фойдаланилади. Бироқ, баъзи жуда чекланган 
ҳолларда алоҳида ўрин олган операциялар учун норасмий айирбошлаш курсидан 
фойдаланиш мувофиқроқ бўлиши мумкин. Мисол учун, агар у қонуний бўлса (яъни корхона 
қонуний равишда маҳаллий бозорда хорижий валютани ушбу курсда сотиб олиши ва сотиши 
мумкин) ва ушбу операция бўйича ҳисоб-китоб ўтказиши мумкин бўлган курсни ифодаласа, 
бу валюта бозорида узоқ муддатли ликвидликнинг етарли эмаслиги, яъни расмий валюта 
курси бўйича етарли миқдорда пул маблағларини ҳарид қилиш имконияти мавжуд эмаслиги 
натижасидир.
 
Ташкилотнинг функционал валютасида акс эттирилмаган барча операциялар хорижий 
валюта операцияларидир.
Хорижий валютадаги операциялар ташкилотнинг функционал валютасига қуйидагича қайта 
ҳисобланади: