Atrof muhit va tabiiy resurslar iqtisodiyoti

17-mavzu. Atrof-muhitni muxofaza qilish,tabiiy resurslardan oqilona foydalanish
Reja:
1.Tabiatni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan foydalanishni nazorat kilish.
2.Tabiatdan foydalanishni boshqarish-ning iqtisodiy uslublari.
3.Tabiatni muxofaza qilish tizimining tashkiliy-xuquqiy asoslarini takomillashtirish.

1.Tabiatni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan foydalanishni nazorat qilish.

Аtrof - muhitni muhofaza qilish bir necha yoʼnalishlarga ega boʼlib, boshqa fanlar yutuqlarini qoʼllagan holda oʼz oldiga qoʼygan maqsadlarini hal qiladi:
1. Falsafiy yoʼnalish- tabiat bilan jamiyatning bir butunligiga, undan foydalanilish va himoya qilish birligiga asoslangan.
2. Tarixiy yoʼnalish - biosfera va uning qismlarini mavjudlik qonuniyatlarini oʼrganish zarurligiga asoslangan.
3. Ekologik yunalish - insonlarni tabiat bilan biologik jihatdan bogʼlik ekanligiga asoslangan.
4. Texnik-iqtisodiy yoʼnalish-tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va muhofaza qilish zarurligiga asoslangan.
5. Sotsial-siesiy yoʼnalish-atrof - muhitni muhofaza qilish muammosini butun insoniyat miqyosida hal qilinishi zarur ekanligiga asoslanadi.
6. Yuridik yoʼnalish- insonlarning tabiatga koʼrsatayotgan taʼsirini chegaralovchi va jazolanishi taʼminlovchi huquqiy aktlarni ishlab chikish va uni bajarilishini talab qilinishiga asoslangan.
Jamiyatning ma'lum rivojlanish davri davomida tabiiy resurslardan foydalanishda ularni real va potentsial resurslarga ajratiladi. Real resurslar deb – jamiyatning ayni paytdagi rivojlanish bosqichida qidirib topilgan, zahiralari aniqlangan va jamiyat tomonidan faol ishlatilayotgan resurslarga aytildi.
Potentsial tabiiy resurslar deb – jamiyat tarraqqiyotining hozirgi boqichida qidirib topilgan, qisman va miqdoran aniqlangan resurslarga aytiladi. Ulardan foydalanish uchun texnik vositalar yetarli bo‘lmagan, xom ashyolarni qayta ishlash texnologiyalari ham ishlab chiqilmagan yoki umuman yaratilmagan bo‘lishi mumkin. Yer sayyorasining potentsial yer resurslariga cho‘l, tog‘liklar, botqoqliklar, sho‘rlangan hududlar, doimiy muzliklar ham kiradi. Potentsial resurslariga bir qator kosmik resurslar – quyosh energiyasi, dengiz suvlarning ko‘tarilishi va qaytishi, shamol energiyasi va boshqalar ham kiradi.