Atrof-muhit muhofazasi

3. Mehnatni muhofaza qilish.
3.1 Korxonada mehnatni muhofaza qilish ishlarini tashkil qilish.

Korxona ish jarayonoda shikastlanish va kasbiy kasalliklarni kamaytirish davlat miqyosdagi ijtimoiy, iqtisodiy ahamiyatga ega bo’lib, mehnat muhofazasi bo’lishi raxbariyat va kasaba uyushmalari bilan hamkorlikda chora tadbirlar belgilanadi. Korxonada yuz beradigan har qanday baxtsiz hodisaga korxona, birinchi raxbar, muhandis bevosita javobgar hisoblanadi. Korxona qonun asosida mehnatni muhofaza etish masalalarini hal qilish maqsadida har yil kasaba uyushmasi tashkilotlari bilan hamkorlikda mehnat muxofazasi chora tadbirlari ishlab chiqiladi.

Mehnat sharoitini yaxshilanishiga olib keladigan jami tadbirlar mazmuni bo’yicha quyidagilarga bo’linadi:

• 
  Baxtsiz hodisalarning oldini olish tadbirlari. Bularga zaharli va yengil alangalanuvchi suyuqliklarni saqlash jarayonlarini mexanizatsiyalashtirish, himoya masalalari, to’siqlar, avtomatik himoya vositalari, signal moslamalari, masofadan boshqarish asboblarini qo’shimcha o’rnatish va boshqalar kiradi.
  
• 
  Mehnat sharoitini umumiy yaxshilash chora tadbirlari. Bunga mehnatni muhofaza qilish masalalarini yorituvchi ko’rgazmali xonalar, burchaklar tashkil qilish ish joylarini umumiy yoritish shovqin va tebranishlarga qarshi umumiy chora tadbirlar maxsus yechini, yuvinish, kir yuvish, kimyoviy tozalash , kiyimlarni maxsus tikish xonalarini tashkil etish kiradi.
  

Ishlab chiqarishda yangi taxnologik jarayonlarni tadbiq etish va umumiy rekonstruksiya qilish ham mehnat sharoitini yaxshilash chora tadbirlariga kiradi.
Bundan tashqari korxona jamoasi raxbarlari tarmoq vazirliklari hamkorligida mehnatni muhofaza qilish, mehnat sharoitlarini yaxshilash va sanitariya gigeyena chora tadbirlarini ishlab chiqib, tarmoq markaziy kasaba qo’mitalari tasdiqlaydi.


3.2 Korxona mehnatgigeyenasi ishlab chiqarishi sanitariyasi.

Mehnat gigeyenasi tibbiy profilaktika sohasi bo’lib,ish qobiliyatini yuksak darajada ta’minlash kasb kasalliklari odamning mehnat faoliyati bilan bog’liq boshqa salbiy oqibatlarining oldini olishning ilmiy asoslarini va amaliy choralarini ishlab chiqish bilan shug’ullanadi. Mehnat odamning shakllanishi va ijtimoiy rivojlanish, moddiy boyliklar yaratishning asosi hisoblanadi. U organizmda biologic jarayonlarning me’yoriy kechish va ijtimoiy vazifalarni bajarish uchun zarurdir. Sanitariya gigeyena me’yorlar mehnat kodeksi asosini tashkil etib ishlab chiqarishda ilmiy asoslangan va jahon andozalariga javob beradigan ilg’or texnologiyalarga asoslanga yuqori mehnat unumdorligigina imkon beradigan sharoitlarni ta’minlash uchun uskunalar va jihozlar,boshqarish pultlari va ish joyining tuzilishi, mehnat va dam olish davrlarining davomiyligi, ish qobiliyatiga ta’sir qiladigan qator boshqa omillarga bo’lgan talabini fiziologik jihatdan asoslash zarur.

Mehnatni ilmiy asosda tashkil etishning asosiy yo’nalishlari quyidagiga keltirildi.

1. 
   Gigeyenik yo’nalishda :
   

• 
  Salomatlik va ish qobiliyatini ta’sir qiladigan ishlab chiqarish muhit omillarini me’yorlash;
  
• 
  Ishlab chiqarish muhitidagi zararli omillarni kamaytirish va yo’qotish yo’li bilan mehnat sharoitlarini sog’lomlashtirish.
  

2. 
   Fiziologik yo’nalishda:
   

• 
  Ish joyi, asboblar, mashina va jihozlarni fiziologik talablarga muvofiq holda bo’lishiga erishish;
  
• 
  Mehnatni jismoniy og’irligini kamaytirish, fiziologik jihatdan yetarlicha harakat faoliyatini ta’minlash;
  
• 
  Mehnatni aqliy va emotsional toliqtirishni kamaytirish;
  

3. 
   Psixologik yo’nalishda:
   

• 
  Pultlar, mashinalar, mexanizmlar tizimlarini boshqarish uchun boshqa vositalar ixtiro qilishda ruxiy talablarni hisobga olish;
  
• 
  Kasb tanlashda va kasbiy talablarga muvofiq holda shaxsning ruhiy xususiyatlarini hisobga olish;
  
• 
  Jamoalarda qulay kayfiyat yararish ishlovchilarning mehnaydan va uning natijalarigan yuqori manfaatdor bo’lishlarini ta’minlash bo’yicha tadbirlar ishlab chiqish va joriy qilish.
  

4. 
   Estetik yo’nalishda:
   

• 
  Interyerlarni bezatishda, uskunalarni joylashtirishda, ranglar bilan bezatishda va ishlab chiqarish estetikasi talabiga rioya qilish;
  
• 
  Texnikaviy estetika talablarini bajarish, moshinalar, jihozlar, pult va boshqa boshqaruv vositalarini badiiy ixtiro qilish.
  

Mehnat fiziologiyasi.

Mehnat fiziologiyasi va gigeyenasi mehnat fiziologiyasining bo’limi bo’lib, ish paytig inson tanasida yuz beradigan funksional o’zgarishlarni tekshiradi, mehnat faoliyati va jarayoni ishga sog’lig’iga salbiy ta’sirini oldini oladi va “aqliy ish” , “jismoniy ish” deyilganda, aqliy va ish tushunchalari bir biridan farq qiladi.