Atom yadrosi ya zarralar fizikasi



Download 6,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet174/314
Sana31.12.2021
Hajmi6,32 Mb.
#264351
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   314
Bog'liq
муминов-atom yadrosi va zarralar fizikasi

iM+]H^>A
£ xC*
  - >  
A+
z
Y + P
t \ Z  + a .
2)  Deytron  nishon-yadro  kulon  maydon  ta’sirida  tarkibiy  qismlarga 
ajralishi:
\H+ 
*M + p + n.
3)  Deytron  tarkibidagi  bitta  nuklonni  yadro  uzib  olib  stripping-uzilish 
reaksiyasi  (deytronning  bir nukloni  nishon-yadroda qoladi,  ikkinchisi  esa 
reaksiya jarayonidan birinchidan  ajralib -  uzilib o‘z yoMida davom  etadi) 
yangi  yadroga  aylanishi  (d,  p)  yoki  (d,  n)  reaksiyalar  bilan  boMadi.  Bu 
reaksiya  yuqori  energiyalarda  stripping-uzilish  reaksiyasi  deyilsa,  past 
energiyalarda Oppengeymer-Fillips jarayoni degan nomni oldi.
Deytron ta’sirida boMib, o'tadigan yadroviy reaksiyalarni kuzatish (d, p), 
(d, n) va (d, a) reaksiyalar zaryadi Z < 60 boMgan yadrolarda reaksiyaning 
boMish ehtimolligi katta ekanligini ko‘rsatdi. Lekin (d, p) yoki (d, n) reaksiya 
chiqishlarini batafsil tahlil qilish kutilmagan natijaberdi. Deytron energiyasi 
kulon potensial to‘sigMning balandligidan kichik boMganda (d, p) reaksiya 
chiqishining (d, n) reaksiya chiqishiga nisbati Z < 60 yadrolar uchun 4-5 ga 
qadar ko‘p chiqishi kuzatildi. Bu kutilmagan hoi edi. Chunki, agar reaksiya 
kompaund  yadroning  hosil  boMishi  bilan  borsa,  ogMr  yadrolarda  kulon 
potensial  to‘ sigM  ortib  borgani  uchun  (d,  p)  reaksiyalarning  chiqishi 
kamayishi kerak edi.  Bu holni  1935-yilda Oppengeymer va Fillips deytron 
ta’sirida  boMadigan  reaksiyalar  mexanizmi  deytronning  yadroga  qisman 
kirishi bilan kuzatiladi deb tushuntirdilar.
Bu  holda  oraliq  yadro  hosil  boMmaydi,  deytron  yadro  bilan  bevosita 
ta’sirlashadi,  yadroga  yaqinlashgan  deytron  yadroning  elektr  maydoni


ta’sirida qutblanadi va yadro kulon potensial to‘sig‘ini balandligi deytrondagi 
nuklonlaming  bog‘lanish  energiyasidan  katta  bo‘ lsa,  [B k>  д  W(2H)] 
qutblanish ta’sirida deytron neytron va protonga ajralishi mumkin. Natijada 
nuklonlardan  neytron  yadro  tomonidan  yutiladi.  Proton  esa  yadro  ichiga 
kirmasdan o‘z yoMini davom ettiradi. Shuning uchun ham ikkilamchi zarra 
burchak taqsimoti anizotrop boMadi.  Shunday qilib, bevosita o‘zaro ta’sirli 
yadro  reaksiyasi  mexanizmi  asosida  (d,  p)  reaksiyalar  chiqishining  ortib 
ketishini  tushuntirish  mumkin.  Umuman,  deytron  ta’sirida yuz  beradigan 
reaksiyalar oraliq yadro hosil boMishi va bevosita o‘zaro ta’sirli reaksiyalar 
mexanizmlari bilan ham borishi mumkin.
Bu reaksiya mexanizmlarining hissasini  (d,  p) va (d,  n) reaksiyalarning 
chiqishini  taqqoslash  yoMi  bilan  aniqlash  mumkin.  (d,  p)  va  (d,  n) 
reaksiyalarning chiqishi B(d, p)/B(d ,n) deytron kinetik energiyasining ortishi 
bilan ortib borishi, reaksiya asosan Bor kompaund yadro mexanizmi bo‘yicha 
borishini  ko‘rsatadi.  Bu  nisbat  kamaysa  reaksiya  bevosita  o‘zaro  ta’sir 
mexanizmi bilan boMadi.
1951 -yilda Batler Ta >  Bk hollarda (d, n) reaksiyalarda hosil boMgan proton 
va  neytronlarning  energiya  va  burchaklar  bo‘yicha  taqsimotini  o‘rganib, 
reaksiyada  hosil  boMgan  qoldiq  yadro  uyg‘onish  energiyasining  harakat 
miqdori momenti va holat juftligini aniqladi.
5.8.2. Fotoyadroviy reaksiyalar
Yuqori  energiyali  gamma-kvantlar yadro  bilan  to‘qnashishi  natijasida 
proton,  neytron,  deytron  va  boshqa  zarralar  hosil  qilishi  hamda  ogMr 
yadrolarni  parchalashi  ham  mumkin.  Bunday  reaksiyalarga  fotoyadroviy 
reaksiyalar  deb  ataladi.  Bu  jarayon  fotoeffekt  hodisasiga  o‘xshash 
boMganligi uchun yadroviy fotoeffekt deb ham ataladi.
Yadro  fotoeffekti  1934-yilda D.Chedvik va Goldxaber tomonidan 

Download 6,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   314




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish