Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

fi
 
Дх
vaqt noaniqligini  A
t = —
  desak  :
йс 
1,05• 1
0~27e r g
• 5• 3■ 10 los w  
1,05-10-27 • 3 1 0 10M ?F  
2 - 1 0 '"   w   I7
A  t   >
 —  = --------------------------------------- = ----------------------------------- = ------------
M e  V
Ax 
Ax
 
1,6-10 
Ax

---

bunda  д Е  —  MeV  da,  д х —  sm da ifodalanadi.
Masalan,  10“17 m va undan  ham kichik masofalarga kirmoq uchun  103 
M e V
energiyadan katta energiyagacha tezlatilgan zarra kerak.
7.2-§.  Z a r ra la r n in g  p arc h a la n ish  va tu g ‘ilish  reak siy alari
Yuqorida  bayon  etilganidek,  zarralar  ta’sirlashuvda  yangi  zarralarga 
parchalanib, tug‘ilib o ‘zaro energiya va impulsi saqlanishi bajarilgan holda 
almashinib turar ekan. Parchalanish jarayonida hosil boMgan zarralarning 
tinch  holat m assasining y ig ‘indisi  parchalangan  zarralarning tinch  holat 
massasidan  ortiq  bo ‘la  olmaydi.  Impuls  saqlanishiga  ko‘ra,  to ‘qnashuv 
(parchalanish)  jarayonigacha  zarralar  impulslarining  vektor  y ig ‘indisi 
ja ra y o n d a n   s o ‘ng  v u ju d g a   kelgan  z a rra la r  im p u lsla rin in g   v e k to r 
y ig ‘indisiga  aniq  teng.  Binobarin,  parchalanuvchi  zarra  tinch  holatda 
b o ‘lsa, parchalanish jarayoni yuz berganda hosil bo‘ladigan zarralar ikkita 
b o ‘lsa,  ular albatta qarama-qarshi  harakatlanadi. Agar sanoq  sistemasiga 
nisbatan parchalanuvchi zarra tinch holatda bo‘lsa, uning energiyasi tinch 
holatdagi massasi m0 ga teng: с  =  1  boMadi. Vujudga kelgan zarralarning 
shu sistemaga nisbatan tinch holatdagi massalarining yig‘indisi har doim 
m 0  dan  kichik, y a’ni  m, +  m2 + m3+  ...  kanalda o ‘tuvchi parchalanish