Atom-emission va atom-absorbsion spektrometriya Atom spektroskopik analiz usullari

Aniqlash chegarasi. Quyidagi jadvalda ba’zi keng tarqalgan elementlarni alanga va elektrotermik atomizatorlar bilan aniqlash chegaralari keltirilgan. Taqqoslash uchun jadvalning oxirgi ustunida shu elementlarni atom-emissiya usuli bilan aniqlashning chegaralari ham keltirilgan.

3.1. Jadval. Namunani alanga va elektrotermik atomizator (grafit pechi) bilan atomlaganda elementlarning miqdorini aniqlashning chegarasi

	Elektrotermik atomizator		Alanga	Atom-emission
Element			atomizatori	analiz
	Cmin^* , g	Cmin^** , g	Cmin^** , g	Cmin , g
Al	2 10^^12	0,005	30	5
As	110^^10	0,02	100	0,0005
Ca	310^^13	0,02	1	0,1
Cd	110^^13	0,0001	1	-
Cr	110^^11	0,01	3	-
Cu	2 10^^12	0,002	2	10
Fe	310^^12	0,005	5	30
Hg	6 10^^11	0,1	500	0,0004
Mg	6 10^^14	0,00002	0,1	5
Mn	2 10^^13	0,0002	2	5
Mo	110^^11	0,005	30	100
Na	2 10^^13	0,0002	2	0,1
Ni	110^^11	0,02	5	20
Pb	2 10^^12	0,002	10	100
Sn	5 10^^12	0,1	20	300
V	7 10^^11	0,1	20	10
Zn	5 10^^14	0,00005	2	0,0005

*-ma’lumotlar Welz B. Atomic Absorption Spectroscopy. Weinheim, Verlag Chemie, 1976 kitobidan olingan.

**-ma’lumotlar Skoog D. Principles of Instrumental Analysis, 3rd Ed., CBS College Publishing, N. Y., 1985. P. 280 kitobidan olingan

Jadvaldan ko’rinib turibdiki ko’pchilik elementlar uchun alanga atomizatori ishlatilganda atom-absobsiya usuli bilan aniqlashning chegarasi 1 dan to 20 ng/ml oraliqda joylashgan.

Natijalarning takrorlanishi. Oddiy sharoitlarda alanga atomizatori bilan jihozlangan bir nurli asboblarda ishlaganda atom-absorbsiya usulining nisbiy xatosi taqriban 1–2 % tashkil qiladi. Maxsus amallar orqali (ikki nurli spektrometr va b.) bu qiymatni 0,3–0,7 % gacha kamaytirish mumkin.


Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:

1. 
   Atom-absorbsion spektroskopiya usuli nimaga asoslangan.
   
2. 
   Analitik signalning kattaligi nimalarga bog’lik.
   

3. 
   Moddani atomlashtirish usullari: alanga, elektrotermik atomizatorlar, bu usullarning bir-biridan farqi, ustunligi va kamchiliklarining sabablari.
   

4. 
   Yorug’lik manbalari. Ichi bo’sh katodli lampaning tuzilishi va uning spektri.
   

5. 
   Atom absorbsion spektrometrning tarkibiy qismlari va uning ishlash prinsipi.
   
6. 
   Spektral va fizik-kimyoviy xalaqitlar, ularning sabablari va yo’qotish usullari.
   

7. 
   Nima uchun AYuS usulida monoxromatik nurlardan foydalaniladi?
   

7. 
   AYuS va AES usullarni ularning asosiy metrologik ko’rsatgichlari bo’yicha
   

taqqoslang.