Tuproqni nitratlar bilan ifloslanishi Tabiiy tuproqlar biologik jihatdan juda katta ahamiyatga egadir, ular tabiatda ekologik muvozanatni saqlan turishda muhim rol o’ynaydi. Hozirgi sharoitda O’rta Osiyoda shunigdek Ozbekistonda tuproq ham xuddi gidrosfera sibgari ko’p zararali omillar ta’siriga ko’pchilik hududukarda o’zgarishlarga uchragandir. Qishloq xo’jalik mutaxassislari tuproq giggienasiga e’tibor bermaydilar. Vaholangki uni biosfera komponenti va atrof muhitning biologik omillari sifatidagfi o’rni suvga nisbatan yuqoridir.
Tuproq qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining asosini tashkil qiladi. U ozuqaning asosiy mabai hisoblanadi. Butun dunyo olimlari shuni alohida qayd qiladilarki dengizlar va suniy ishlab chiqarish maydonlari mahsulot ishlabs chiqarishda juda katta rol o’ynaydi.
Har yili tayganing tabiiy o’rmonlaridan bir yilda bir gektar yerdan o’n tonnagacha biomassa olinadi. Aralash o’rmonlardan esa 12 tonnagacha keng bargli o’rmonlardan esa 13 tonnagacha biomassalar olinadi. Shu vaqtning o’zida bir gektar qishloq xo’jaligi oborotida bo’lgan yerdan g’alla tola ildiz tugunak mevalar va hokazolarni olish mumkin. Hozirgi vaqtda qishloq xo’jaligi oborotida bo’lgan yerdan g’alla tola ildiz tugunak mevalar vaa hokazolarni olish mumkin.
Hzoirgi vaqtda g’allasimon o’simliklardan 4-5 tonnagcha makkajoxoridan 20 tonnaga qand lavlagidan 60 tonnaga kartoshkanikidan 30 tonnaga masssa olinadi. Ayni shu paytda g’o’za o’simligidan esa bir gektar boshiga 40-45 sentner tola olinadi. Keyingi yillarda yangi yerlarni o’zlashtirish jadal amalgam oshirilmoqda. Bu esa hozir ko’plab ekologik muammolarning sodir bo’lishiga olib kelmoqda agar bu jarayon shunday davom qiladigan bo’lsa ekologik muammolar yanayam chuqurlashadi. Melioratsiya o’simliklar hayvonlar ekologiyasini o’zgartiradi shu hudud umuman tuproq biogeosenozlarining o’zgarishiga sababchi bo’ladi. mana shu o’zgarishlarning o’zi esa biosferani saqlab qolish ushun boshqacharoq yondashishni
O’zbekiston Respublikasida yer osti boyliklarini qazib oladigan korxonalar “zich” joylashgan. Mamlakatimizning har 0,5 ming kv. metr maydoniga bitta qazib oluvchi korxona to’g’ri keladi. Hozirgi vaqtda O’zbekistonning yer qa’ridan 100 dan oshiq xildagi mineral xom ashyo qazib olinadi. Bu boyliklarning manbalari 675 joyda aniqlangan. Ushbu manbalar asosida 650 ta tog’-kon sanoati korxonalari faoliyat ko’rsatmoqda.
O’zbekistonning tabiati betakror bo’lib,beparvo va loqaydligimiz natijasida uning tabiiy boyliklariga sezilarli darajada putur yetdi. O’zbekiston yerlari turli foydali qazilma boyliklariga ega. O’zbekiston Respublikasi hududida 2500 dan ziyod yer osti boyliklari nuqtasi mavjud. Respublikamiz Mustaqil davlatlar hamdo’stligi MDH) davlatlari ichida oltin qazib olish bo’yicha 2-o’rinda, kumush, gaz bo’yicha 3-o’rinda turishi hammamizni quvontiradi.
Shunisi e’tiborliki hozirgi paytda qazib olinayotgan 900 dan ziyod nuqtalarda 100 turdagi mineral xom ashyo borligi aniqlangan va uning 60 xili sanoat ishlab chiqarishida foydalanilmoqda.
Mustaqil Respublikamizda 142 ta neft, gaz, 6 ta ko’mir, 34 ta asl metal, 7 ta qora metal, 54 ta rangli metal, 49 ta tog’-kon, 19 sement ishlab chiqarish, 37 ta tog’-kimyoviy, 372 qurilish material korxonalari va 172 ta yer osti suv boyliklari mavjud.
O’zbekiston Respublikasi yer osti boyliklari 1994-yil 23-sentyabrda qabul qilingan O’zbekiston Respublikasining “Yer osti boyliklari to’g’risida, “Jinoyat va ma’muriy javobgarlik to’g’risida” gi Kodekslari bilan tartibga solinadi va muhofaza etiladi.
Jumladan, yer osti boyliklari to’g’risidagi qonunning vazifalari mineral xom ashyoga yer osti suvlariga bo’lgan ham boshqa ehtiyojlarni qondirish uchbu yer osti boyliklaridan foydalanish chog’ida yer osti boyliklarini atrof tabiiy muhitni muhofaza etish va ishlarni bexatar olib borishni davlat va fuqarolarning manfaatlarini himoya qilishni ta’minlash maqsadida yer osti boyliklariga egalik qilishda, ulardan foydalanishda va ularni tasarruf etishda yuzaga keladigan munosabatlarni tartibga solishdan, , yer osti boyliklaridan foydalanuvchilarning huquqlarini himoya qilishdan iborat.
“Yer osti boyliklari umumilliy boylik va O’zbekiston Respublikasining mutlaq mulkidir”, deb ko’rsatilgan qonunning 3- moddasida. Konchilik munosabatlarini davlat tomonidan tartibga solinishining asosiy vazifalari:
