Atmosfera monitoring tizimlari. Monitoring dasturlari. Tanlangan tabiiy muhitning monitoringi

Atmosfera monitoring tizimlari. Monitoring dasturlari. Tanlangan tabiiy muhitning monitoringi
Tanlangan tabiiy muhitning monitoringi
Havo barcha tabiiy muhitlarning eng harakatchanidir, shuning uchun undagi ifloslantiruvchi moddalar tezda uzoq masofalarga tarqaladi. Xuddi shu sababga ko'ra, atmosferada uzoq vaqt davomida o'zgarishsiz mavjud bo'la oladigan moddalar global ifloslantiruvchi moddalar deb nomlangan sayyoramizda hamma joyda mavjuddir. Atmosfera havosining sayyora jarayonlarini shakllantirishdagi roli shunchalik kattaki, u GMES doirasida atrof-muhit bo'yicha Stokgolm konferentsiyasidan (1972) so'ng o'tkazilgan birinchi tizimli kuzatuv ob'ekti bo'ldi.
Atmosfera havosining holatini kuzatish intensiv antropogen ta'sir ko'rsatadigan joylarda (shaharlar, sanoat va qishloq xo'jaligi markazlari va boshqalar) va ifloslanish manbalaridan uzoqda joylashgan joylarda (fon kuzatuvlari) amalga oshiriladi. Ularning asosiy vazifasi havo ifloslanish darajasini aniqlash, ifloslanish manbalarini aniqlash, havo muhitining holatini baholash va bashorat qilish uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni olishdir.
Shaharlar va shaharlardagi atmosfera ifloslanishi darajasini kuzatishni tashkil etish qoidalari GOST 17.2.3.01-86 «Atrof-muhitni muhofaza qilish. Atmosfera. Aholi punktlarining havo sifatini nazorat qilish qoidalari ». Havoning ifloslanishini kuzatish maxsus postlarda amalga oshiriladi. Post - bu pavilyon yoki avtomobil jihozlangan, tegishli moslamalar bilan jihozlangan hududning tanlangan nuqtasi.
Monitoring paytida uch xil toifadagi kuzatuv punktlari o'rnatiladi: statsionar, marshrut va mobil (mash'alasi ostida).
Statsionar pochtakeyingi tahlil qilish uchun ifloslantiruvchi moddalarni doimiy ravishda ro'yxatga olish yoki havo namunalarini doimiy ravishda olish uchun mo'ljallangan. Statsionar postlar orasida asosiy va eng keng tarqalgan ifloslantiruvchi moddalar tarkibidagi uzoq muddatli o'zgarishlarni aniqlash uchun mo'ljallangan, mos yozuvlar statsionar postlari ajralib turadi. Statsionar kuzatuv postlari "Post-1" va "Post-2" laboratoriya uskunalari bilan jihozlangan. Ular duralumin xujayralari bilan o'ralgan izolyatsiyalangan pavilyonlar bo'lib, ularda havo namunalarini olish uchun bir qator meteorologik ko'rsatkichlarni o'lchaydigan asboblar va uskunalar mavjud: shamol tezligi va yo'nalishi, harorat va havo namligi. "Post-2" qurilmalari yuqori mahsuldorlik va avtomatlashtirish darajasi bilan ajralib turadi. Ular avtomatlashtirilgan "Komponent" asbobi bilan, havodagi changni aniqlash uchun namuna olish moslamasi va havoning nisbiy namligi va haroratini qayd qiluvchi magnitofonlar bilan jihozlangan. "Post-1" va "Post-2" laboratoriyalarida oltingugurt dioksidi, uglerod oksidi va boshqa ifloslantiruvchi moddalarning miqdorini aniqlash uchun gaz analizatorlari o'rnatilishi mumkin.
Yo‘nalish postiu ko'chma moslamalar yordamida amalga oshiriladigan kuzatuvlar paytida ushbu hududda belgilangan bir nuqtada muntazam havo namunalarini olish uchun mo'ljallangan.
Mobil pochtaushbu manbaning ta'sir qilish zonasini aniqlash uchun tutun (gaz) mash'alasi ostida namuna olish uchun mo'ljallangan.
Har bir post, toifadan qat'iy nazar, har tomondan ochiq, havalandırılan maydonda changsiz qoplama bilan qoplangan: asfalt, qattiq tuproq, maysazor, shunday qilib yashil maydonlar, binolar va hokazolar mavjudligi sababli o'lchash natijalarining buzilishiga yo'l qo'yilmaydi.
Statsionar va marshrut postlari shahar havosining sanoat va maishiy chiqindilar, transport vositalarining emissiyasi va tarqalishi sharoitlarini oldindan o'rganish asosida tanlangan joylarda joylashtiriladi. Ushbu postlar aholi punktining markaziy qismida, turar-joy binolari turar joylari, dam olish maskanlari, og'ir avtomobil yo'llariga yaqin joylarda joylashgan. Ko'chma (sub-mash'al) kuzatuvlar uchun namuna olish joylari atmosferada ifloslantiruvchi moddalarning tarqalish naqshini hisobga olgan holda ma'lum bir emissiya manbasidan har xil masofada tanlanadi.
Postlarning soni va ularning joylashishi aholi soni, aholi punkti va hududning maydoni, sanoatning rivojlanishi va magistral yo'llar tarmog'i, dam olish maskanlari va kurort zonalari tarqalishini hisobga olgan holda belgilanadi. Statsionar postlar soni quyidagicha (kamida) belgilanadi: 1 post - 50 ming aholiga, 2 post - 100 ming aholiga, 2-3 post - 100-200 ming aholiga, 3-5 postlar - 200-500 mingga. rezidentlar, 5-10 postlar - 500 mingdan ortiq aholi, 10-20 postlar (statsionar va yo'nalish) - 1 milliondan ortiq aholi.
Aholi punktlarida hududning murakkabligi va ifloslanish manbalari mavjudligini hisobga olgan holda har 0,5-5 km masofada bitta statsionar yoki marshrut posti o'rnatiladi.
Kuzatuvlar postlarda to'rtta dasturdan biriga muvofiq amalga oshiriladi: to'liq, to'liqsiz, qisqartirilgan, kunlik.