Атм окда. Ги тлер ч и лар Герм ани яси ни нг сўнгги кунлари

чиқармаслик мақсадида бошланган полиция тўсиқлари 
ҳали мавжуд бўлмаган пайтларда Швейцария, Ватикан 
еа Буюк Британияда кўп марталаб бўлиб, тинчлик учун 
курашиб келган.
Пастор Ш лаг — унинг сўзига 
қараганда — бу ерга 
яқин муддатда одилона сулҳ туэиш учун қандай реал 
имкониятлар борлигини ўрганиш учун келган. Унинг сў- 
зича, бу ерга уни, Вольф ва Даллесдек икки қарама- 
қарши кишиларнинг бўлажак сулҳ масаласи юэасидан
232
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

нуқтаи назарлари анча яқинлашиб қолганлигидан таш- 
фвишга тушган кишилар юборишган эмиш.
Вольф билан Даллес ўртасидаги муэокараларнинг 
янада давом этишига йўл қўймасликни ўз вазифаси деб 
ҳисоблайди, чунки Вольфнинг бу ерга тинчлик излага- 
ни эмас. балки Германиядаги ҳозирги бирдан-бир реал 
ҳокимиятни ўз қўлида ушлаб турган СС 
томонидан 
маълум ён беришлар ҳисобига чацистлар тузумини сақ- 
лаб қолиш учун замин тайёрлашга келганлигига ишончи 
комил эмиш унинг.
У шунингдек, ҳаётларини хавф остида қолдириб, ўзи- 
ни Германиядан чиқиб кетишига сабабчи бўлган кишилар 
билан иттифоқчилар вакиллари ўртасида алоқа ўрна- 
тишни ҳам уз вазифаси 
деб ҳисобламоқда. Пастор- 
нинг сўзича, уни вакил қилиб юборган кишилар СС ва 
Н С Д А П билан алоқадор ҳамда келгусида ҳам боғлиқ 
бўлиши мумкин бўлган ҳамма нарсаларни йўқ қилиб 
ташлашни ўзларининг муқаддас бурчлари деб ҳисобла- 
моқда эканлар.
Пастор Ш лаг билан янада очиқроқ суҳбат қилши 
учун розилик беришингизни сўрар эдим. Бинобарин, 
^Бернда бўлаётган воқеалар билан уни батафсил таниш- 
тирсак ҳам ёмон бўлмас.
Бизнинг самимии эканлигимизни 
кўрсатувчи реал 
далилларни пастор Шлагга кўрсатмасам, самимий суҳ- 
бат бошлаши ва Германияда унинг сигналини кутаёт- 
ган 
фикрдошлари ҳақида 
тўлиқ маълумот 
берииш 
қийин.
Унинг Германиядаги фикрдошлари биз истаган да- 
ражада катта одамлар 
бўлмаса керак деб ўйлайман. 
Пастор Ш лаг ҳеч вақт сиёсатчи 6ўлмаган, у ҳамма вақт 
ўз қавмининг софдил руҳонийси бўлиб хизмат қилиб 
келган. Аммо келажакка назар таииар эканман, ўз ҳа- 
ётини хавф остига қўйиб ва айни вақтда нацизм билан 
муросага бормай, чинакам тинчликни излаган софдил 
ҳамда олижаноб одам оллоҳ хизматкори бўлмиш нас- 
тор, ҳа, оддий пастор эканлигидан ғоятда манфаатдор 
бўлишимиз мумкинлигини яққол кўриб турибман.
Худои-таоло хизматкори кўрсатган ана шундай юк- 
сак гражданлик матонат намунаси Германиянинг азоб 
чеккан халқи ўз келажагини танлаётганда немисларни 
* б ольшевизмдан қутқариб қолишда бизга ёрдам 6еради 
деб ўйлайман. Гитлер туфайли Ватикандан четлатилган
733
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Г ермания халқи бари бир католициэм қучоғига киради, 
ҳамда пастор Ш лаг — ёинки унинг равшан тимсоли —ф  
хиэматчиларимизга бир вақтлар нацизм зулмати ҳукм 
сурган жойларга нур олиб киришга ёрдам бергай 
Сиздан яқин келажакда жавоб кутаман.
Н О Р Е Л Л И , кюре
Даллес стратегия хизмати бошқармасиникг бошлиғи 
Доновандан, Вольф билан муэокараларга бундан буён 
яшнрин ном берилиб, «Кроссворд» операцияси деб атал- 
син, деган кўрсатма 
олди. Муэокараларни 
теэлатиш 
мақсадида икки генерал — Италиядаги 
иттифоқчилар 
қўшини штаби 
бошлиғининг ўринбосари британиялнк 
генерал Эйри билан америкалик генерал Лемнитцер у 
ерга жўнатилдилар.
Оддии америкалик солдатлзр формасини кийиб ол- 
ган иккала генерални Неаполдан Швейцария чегараси- 
гача олиб келдилар. Б у ерда қалбаки ҳужжатлар би- 
лан чегарадан ўтишлари керак эди; Даллес одамлари 
тайёрлаб берган режа бўйича, улар қариндошларинн» 
Европа бўйлаб қидириб юрган сайёҳлар эди.
Генерал Лемнитцер Швейцария божхонасида Аме- 
рика ҳақида ўзига берилган ҳамма саволларга жавоб 
берди. Бирор марта Штатларга бормаган инглиэ гене- 
рали Эйри ўэ жавобларида янглиша бошлади. Шундай 
қилиб, «Кроссворд» операцияси бошлаиишданоқ барбод 
бўлаёэди. Ш у ерда ҳоэир бўлган майор Вайбель чега- 
рачилар ҳузурида ишлаётган 
ўз ходимларига 
Эйри 
божхона ходимларининАсаволларига қандай жавоб бе- 
рншидан қатъи назар, ^ни олиб ўтиш шарт эканлиги 
ҳақида кўрсатма берди.
Эйри титроқ босган 
қўллари билан пешанасидаги 
муздек терни артаётган пайтида унинг ёнига оддий ки- 
йимдаги Вайбель келиб, Бернга борадиган поеэдга ик- 
кита билет узатди. Бернда уларни машина кутиб турар- 
ди, у Вайбель билан икки генерални тинчгина бир кў- 
чага, бегона одамлар помига олинган яширин кварти- 
рага олиб борди. Бу ерда уларни Аллен Даллес кутиб 
турарди. Худди шу ерда улар икки кун давомида 
генерали Карл Вольф билан музокараларни давом эт- 
тнриш учун умумий программа ишлаб чиқдилар,
2]4
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

— Вақтимиз кам,— деди Даллес,— аммо қилинадиган 
^ ш л а р оз эмас. Иттифоқчилар нуқтаи наэари асосий ма- 
салаларда ҳам, майда-чўйда масалаларда ҳам аниқ ва 
асосланган бўлиши керак.
— Инглиэ-америка иттифоқчилари 
денг,— деди ге- 
нерал Эйри, аммо бу билап у савол бердими ёки Дал- 
леснинг гапини маъқулладими, иоаниқ эди буниси.
— Инглиз-америка 
иттифоқчиларими ёки америка- 
инглиз иттифоқчиларими — булар иш мазмунига зарар 
еткаэмайдиган расмий термин, холос,— деб жавоб бер- 
ди Даллес.
Шундай қилиб, бутун кураш мобайнида, «нттифоқчи- 
лар» деган тушунчадан биринчи марта «совет» сўзи ту- 
шириб қолдирилди. 
«Инглиз — совет — америка иттн- 
фоқчилари» ибора ўрнига Бернда «инглиз-америка кт- 
тнфоқчилари» деган янги ибора пайдо бўлди...
Айсман Мюллер олдига кийиминн ўзгартириб ўтир- 
май кириб келди. Унинг усти-боши ифлос: 
этиги лой,
камэули жиққа ҳўл эди — у ёмғирда пастор Шлагнинг 
♦инглисинн қидириб Нойштадтда роса изғиди. Делодагн 
адрес бўйича у топилмади. Айсман гестапонинг маҳал- 
лий бўлимига мурожаат қилди, аммо у ерда ҳам Шлаг- 
нинг қон-қариндошлари ҳақида ҳеч нима билмасдилар.
Қўшнилар бир неча 
кун олдин тунда 
автомобиль 
овози эшитилганини айтдилар. Аммо бу машинада ким 
келган, қамдай машина эди ва шуидан сўнг фрау Апна 
билан болаларининг тақдири нима бўлди — бундан ҳеч 
ким хабардор эмасди.
Пастор қандай ғойиб бўлган бўлса, 
синглисн ҳам 
шундай ғойиб бўлибди. Криминаль полиция одамларн 
Айсмаинииг топшириғи билан икки кун давомида пас- 
торни ё унинг сииглисини топишга ҳаракат қилиб роса 
иэладилар, бироқ уларнинг изларини 
ҳам тополмадн- 
лар ҳатто.
Мюллер 
Айсманни табассум 
билан 
кутиб олди. 
Оберштурмбанфюрернинг гапини эшитиб, у ҳеч пима 
демади. Кейин пўлат сандиғидан битта папкани чиқа- 
риб, ундаи бир варақ қоғоэни олди.
«
— Буни нима 
қиламиэ?— деб сўради у, Айсманга 
қоғоэни уэатар экан.
Бу қоғоэ Айсманнинг штандартенфюрер Штирлицга
235
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

тўла ишокч билдиражаги ҳақпда ёзиб берган рапорти 
эди. 
•
Айсман узоқ вақт индаман турди, кейип чуқур нафас 
олиб, даҳшатли сўэлармн антди:
— Ҳаммамизга минг лаънат!
— Ана энди тўгри, гапирдингиз,— маъқуллади Мюл- 
лер ва қоғозии яиа папкасига солиб қўйди.— Сиэ учун 
катта сабақ бўлсин бу, дўстнм.
— Номингизга янги рапорт ёзанми?
— Нега? Керак эмас...
— Олдингн фнкримдан қайгишни ўз бурчлм деб \ц- 
собланман.
— Фикрдан қайтиш яхшими?— сўради Мюллер.— Уэ 
фикрндан қайтиш — обрўни тушириш билаи баб-бара- 
вар^
— Бўлмаса нима қилиш керак?
— Олдинги рапортингизпн ишга солмаслигимга ишо- 
миб юришдан бошқа иложингиэ йўқ. Фақат шу. Ишни 
ланом эттираверинг, вассалом. Яқиида Прагага кети- 
шипгизни ҳам билиб қўйинг: у ердан балкн пастор ва 
Смоленск ённда бомбалар остида бирга ётган дўстингиз 
ҳуэурнга қантиб келарсиэ. Энди кетаверииг. Хафа б ўл в 
манг. Бизнинг давримиэда 
ҳеч кнмга, 
ҳатто. баъзан 
ўэингга ҳам ишониб 
бўлмаслигипи — бошқалар 
май- 
ли-ю, коптрразведкачи яхши билиши керак.