Ат маҳсулотларини хавфсизлиги

24. Қуритиш усуллари
Бевосита – қуритилган ва қуёшда қуритилган доннинг 1 ойлик намуналари шуни кўрсатдики, қуёшда ва қуритилган донда тегишли равишда ўртача 340 ва 40 мгғкг афлатоксин бор. Афлатоксинни ўртача миқдори Шимолда юқори эди (130 мг/мг), унда фақат 50-70% дон қуритилган ва Жанубда паст эди (47 мг/кг) ва (26 мг/кг), унда 95 % донга қуритилган эди.
Назорат остидаги ҳосилни қуритиш ва ундан кейинги сотувчи идишларида сақлаш шуни тасдиқладики, қуритиш донга ни 8 ҳафтали сақлаш даврида афлатоксин билан заҳарланишдан ҳимоя қилади. +уритилган донга учун хавфсиз намлик даражаси < 16%, қуёшда ёки кикит –қуритилган донни афлатоксин билан заҳарланишдан ҳимоя қилиш учун < 12 % намликгача қуритилиши керак. Шунингдек, 10 % намликкача қуритилган дон (қуёшда ёки tapaban- ёки кикит қуритилган) 2 ой ичида хавфсиз сақланиши мумкин.
Кукин ва tapaban қуритгичларнинг иккаласи ҳам камида 28 соат иситишни 6 % намликли дон олишни талаб қилади. Аммо 2 кунлик қуритиш ( 20 соатли иситиш) 12 % ли намликга эришиш учун етарли эди. Қуёшда қуритиш узлуксиз қуёшли 5-6 кунни талаб қиладики, бу жуда кам учрайдиган шароит.
Намликни ўлчаш учун содда ва оддий асбоб ясалган ва у стандарт ўлчаш усуллари билан мос келадиган яхши натижаларни беради.


25. Қайта ишлаш таъсири
Афлатоксинни донга дан шротга ўтиши кичик шкалали экспеллер ва катта қувватли мой экспеллери ёрдамида ўрганилди. Кичик шкалали экспеллер, қувватли мой совутгичли экспеллер ва қувватли совутилмайдиган экспеллер ёрдамида ўтиш 64%, 31% ва 19% га тенг эди. Афлатоксиннинг ўтиши кичик шкалали экспеллерда учрамайди, аммо катта даражада детоксификация совутилмайдиган экспеллерда учрайди. Тахминан 15% детоксификация кукер (кондиционерда ва 45 % гача детоксификация экспеллерда) учрайди.
Миндол мойларни ўрганиш коконат мойини кимёвий тозалаш жараёнида 100 % афлатоксин ажратиб чиқарилишини айнан кўрсатди.


Cоциал – иқтисодий изланишлар
Донга ишлаб чиқаришнинг ва маркетинг системаларини социал ва иқтисодий аспектларини ўрганиш шуни кўрсатдики, қулай бозор шароитларида, шахсий фермерлар, агар улар қуритгичдан фойдаланса, катта зарар кўришди. Бошқа томондан, бевосита қуритиш, қуриш ва ишлатишда арзон ва 12% намликкача қуритиш фермерлар учун молиявий қулайликка эга, чунки улар яхши сифатли донни воситачилар ва импортерларга юқори нархда сотишлари мумкин.
Бевосита қуритишни қўллашнинг кўпайиши бир вақтнинг ўзида карциноген полихалқали ароматик углеводородлар (PAHS) миқдорини оширади (хом мойда). Аммо сайёр гуруҳнинг ўрганиши натижасида, охирги асосий ишлатувчилар тозалаш жараёнида PAHS нинг самарали четлаштирилишини аллақачон таъминлагани маълум бўлди.